W poprzednim artykule omówiono zasady postępowania dietetycznego u pacjentów z przewlekłym zapaleniem trzustki (PZT) („Medical Tribune” 2025;4:60-6). Jednym z powikłań choroby w tym schorzeniu jest cukrzyca. Szacuje się, że jej występowanie zwiększa się wraz z czasem trwania choroby zasadniczej, osiągając 50% po 10 latach jej trwania i aż 83% po 25 latach. Ten typ cukrzycy (cukrzyca typu 3c) ma pewne cechy wspólne zarówno z cukrzycą typu 1 (niskie wartości insuliny, a także glukagonu, co w konsekwencji wiąże się z wysokim ryzykiem hipoglikemii), jak i cukrzycą typu 2 (kwasica ketonowa występuje rzadko, a hiperglikemia jest zwykle łagodna) (tab. 1). W przypadku pacjentów z omawianym schorzeniem zazwyczaj konieczne jest przyjmowanie insuliny, a spośród doustnych leków przeciwcukrzycowych przeważnie stosuje się tylko metforminę, ponieważ wszystkie inne klasy leków są albo wyraźnie przeciwwskazane, albo mogą nasilać objawy brzuszne PZT. Leczenie cukrzycy typu 3c jest trudne, ponieważ zaburzenia trawienia oraz cukrzyca mogą tworzyć błędne koło, a u części pacjentów obserwowana jest szybka zmienność glikemii.

Cukrzyca niestabilna

Cukrzyca będąca następstwem PZT jest niestabilna, charakteryzuje się gwałtownymi wahaniami stężenia glukozy we krwi. U pacjentów obserwuje się częste występowanie hiperglikemii. Jej powodem jest brak hamowania produkcji glukozy w wątrobie, co może skutkować wystąpieniem hipoglikemii w efekcie podania egzogennej insuliny oraz zwiększonej wrażliwości obwodowej na insulinę, a także zmniejszonego wydzielania glukagonu. Dodatkowo ryzyko wystąpienia hipoglikemii może być wyższe z powodu złego odżywiania – pacjenci mają dolegliwości bólowe, unikają więc spożywania posiłków, aby zredukować ryzyko niepożądanych objawów, ponadto cierpią na niewydolność zewnątrzwydzielniczą trzustki, która prowadzi do zaburzeń trawienia i wchłaniania. U niektórych osób hipoglikemia może wynikać z przewlekłego spożywania alkoholu. Dlatego też, ze względu na niestabilną kontrolę stężenia glukozy we krwi, ci pacjenci są uważani za trudnych do leczenia, zwłaszcza jeśli chodzi o stosowanie zaleceń dietetycznych.

Ponieważ nie wszyscy chorzy z PZT są niedożywieni, a część z nich ma nadwagę lub jest otyła, dodatkowym problemem w kontroli glikemii staje się występująca u nich insulinooporność. Należy zatem wziąć pod rozwagę, że część osób z cukrzycą związaną ...