Obserwowany na przełomie ostatnich lat wzrost zachorowań na cukrzycę skłania lekarzy wielu specjalności do podejmowania działań ukierunkowanych nie tylko na profilaktykę cukrzycy, ale także zmierzających do szybkiej diagnostyki i rozpoczęcia skutecznego leczenia. Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, co oznacza, że towarzyszy choremu do końca życia. Skuteczna terapia wymaga prawidłowej diagnostyki, w tym umiejętnej interpretacji uzyskanych wyników.

Kryteria rozpoznania cukrzycy

Obserwowany na przełomie ostatnich lat wzrost zachorowań na cukrzycę skłania lekarzy wielu specjalności do podejmowania działań ukierunkowanych nie tylko na profilaktykę cukrzycy, ale także zmierzających do szybkiej diagnostyki i rozpoczęcia skutecznego leczenia.¹ Niestety, mimo jasno zdefiniowanych kryteriów rozpoznawania cukrzycy oraz powszechnie dostępnych i corocznie aktualizowanych zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego dotyczących postępowania u chorych na cukrzycę, oba elementy (diagnostyka i terapia) w codziennej praktyce napotykają wiele problemów.²

Obecnie, zgodnie z klasyfikacją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), wyróżnia się 4 postaci cukrzycy:³

• cukrzycę typu 1
• cukrzycę typu 2 (około 85-90% przypadków)
• inne specyficzne typy cukrzycy (tzw. cukrzyca wtórna do innych schorzeń)
• cukrzycę ciążową (rozpoznawaną w trakcie ciąży, najczęściej ustępującą po porodzie).

Trzy pierwsze, choć odmienne pod względem etiologii i przebiegu, rozpoznaje się na podstawie tych samych objawów, testów i wartości glikemii (tab. 1).

Warto podkreślić, iż w chwili rozpoznania cukrzycy objawy hiperglikemii zgłasza tylko połowa chorych.⁴ Brak charakterystycznych dolegliwości u pozostałych pacjentów wskazuje na konieczność przeprowadzania badań przesiewowych w kierunku cukrzycy. Obecnie zaleca się, aby badania te przeprowadzać raz na 3 lata u każdej osoby powyżej 45 r.ż. oraz raz w roku u osób należących do tzw. grupy ryzyka rozwoju cukrzycy (tab. 2).

Nieco innej diagnostyki wymagają kobiety ciężarne. W tej grupie już w chwili potwierdzenia ciąży (I wizyta ginekologiczna) wykonuje się oznaczenie stężenia glukozy na czczo. Za wartość prawidłową uznaje się glikemię <92 mg/dl, czyli niższą niż w zdrowej populacji. W przypadku wyższych wartości przeprowadza się test tolerancji glukozy (ryc. 1). Gdy wyniki uzyskane na początku ciąży nie odbiegają od ustalonych norm, kolejny etap diagnostyki w kierunku cukrzycy ciążowej obejmuje doustny test tolerancji 75 g glukozy wykonany między 24-28 tygodniem ciąży (tab. 3). Jeśli w chwili rozpoznania ciąży u kobiety stwierdza się tzw. czynniki ryzyka cukrzycy ciążowej (wielorództwo, wiek powyżej 35 lat, urodzenie dziecka o masie ciała >4000 g, wcześniejsze niepowodzenia położnicze, nadciśnienie tętnicze, nadwagę lub otyłość, dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy typu 2 lub przebycie cukrzycy ciążowej), już w czasie pierwszej wizyty przeprowadza się test obciążenia 75 g glukozy.^2,5