Występowanie interakcji pomiędzy hormonalnymi środkami antykoncepcyjnymi a innymi lekami stanowi istotny i złożony problem terapeutyczny. Identyfikacja rodzaju i kierunku interakcji pozwala na zastosowanie rozwiązań terapeutycznych zmniejszających wynikające z tych interakcji zagrożenia.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• wymienić skład najczęściej stosowanych środków antykoncepcyjnych
• przedstawić przykłady najczęstszych interakcji między środkami antykoncepcyjnymi a innymi preparatami farmakologicznymi
• omówić strategię postępowania przy występowaniu interakcji pomiędzy poszczególnymi lekami a środkami antykoncepcyjnymi

Wprowadzenie

Doustna antykoncepcja hormonalna jest metodą antykoncepcji najbardziej rozpowszechnioną w Europie.¹ Na świecie około 100 mln kobiet przyjmuje hormonalne środki antykoncepcyjne, co czyni te substancje jednymi z najpowszechniej stosowanych i przepisywanych medykamentów.² Jeśli uwzględnić także inne, nieantykoncepcyjne zastosowania tych preparatów, takie jak leczenie trądziku, hirsutyzmu, zespołu napięcia przedmiesiączkowego, zaburzeń miesiączkowania, profilaktyka raka endometrium i raka jajnika, oczywista staje się konieczność zapoznania się ze szczegółami właściwości farmakologicznych tak powszechnie stosowanych środków, w tym z problemem interakcji z innymi lekami.^3,4

Współcześnie stosowane hormonalne środki antykoncepcyjne mają przede wszystkim postać dwuskładnikowych tabletek zawierających estrogen i progestagen, ale są też preparaty jednoskładnikowe zawierające wyłącznie progestagen. Najczęstszy schemat prowadzenia hormonalnej antykoncepcji drogą doustną polega na przyjmowaniu raz dziennie przez 21 dni tabletki zawierającej substancję czynną, przy czym kolejny cykl rozpoczynany jest po 7 dniach przerwy związanej z przyjmowaniem tabletek niezawierających leku. Poza hormonalnymi środkami podawanymi doustnie dostępne są także inne postaci tych środków wywierające działania układowe – systemy przezskórne (plastry), wstrzyknięcia domięśniowe i podskórne depot oraz implanty podskórne.^4,5

Podstawowe działanie farmakologiczne hormonalnych środków antykoncepcyjnych obejmuje zahamowanie owulacji, hamowanie przemiany doczesnowej oraz zmianę składu i właściwości śluzu szyjkowego.^4,6

Estrogenem wchodzącym w skład hormonalnych środków antykoncepcyjnych jest zazwyczaj etynyloestradiol, rzadziej – estradiol, natomiast składniki gestagenne są bardziej zróżnicowane pomiędzy poszczególnymi preparatami, wykazują różne właściwości pro...