Zespół pozakrzepowy to najczęstsze odległe powikłanie przebytej zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych. Diagnostyka i leczenie mogą sprawić lekarzom wiele trudności.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać objawy wskazujące na zespół pozakrzepowy
• wdrożyć diagnostykę zespołu pozakrzepowego
• wdrożyć leczenie zespołu pozakrzepowego
• rozpoznać powikłania leczenia zespołu pozakrzepowego i skorygować odpowiednio leczenie
• rozpoznać przypadki zespołu pozakrzepowego wymagające skierowania chorego do szpitala lub do innych specjalistów.

Wprowadzenie

Zespół pozakrzepowy pojawia się u 20-50% chorych w ciągu dwóch lat po przebytej zakrzepicy żył głębokich.¹ Biorąc pod uwagę częstość występowania zakrzepicy oraz trudności związane z jej wykrywaniem, jest to istotny problem kliniczny i socjoekonomiczny. Zespół pozakrzepowy to objawy przewlekłej niewydolności żylnej występujące po przebytej zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych.

Pacjenci najczęściej skarżą się na dyskomfort, ból, uczucie ciężkości, obrzęki, mrowienia i skurcze mięśniowe chorej kończyny. Niekiedy bóle pojawiają się w trakcie chodzenia (chromanie żylne). Charakterystyczne jest, że dolegliwości występują lub nasilają się w pozycji stojącej, po dłuższym chodzeniu i w wyższych temperaturach otoczenia. Ulgę natomiast przynosi pozycja z uniesionymi kończynami i nocny odpoczynek. Objawy podmiotowe mają różne nasilenie, występują stale lub okresowo (np. wiosną i latem). Objawy zespołu pozakrzepowego znacznie obniżają jakość życia pacjentów i mogą prowadzić do inwalidztwa. Istotne z punktu widzenia praktycznego jest wyodrębnienie chorych z zakrzepicą żył głębokich, szczególnie narażonych na wystąpienie zespołu pozakrzepowego. Najistotniejszym klinicznie czynnikiem ryzyka jest nawrotowa zakrzepica w tej samej kończynie dolnej. Zwiększa to ryzyko zespołu pozakrzepowego nawet 10-krotnie.¹ Do innych istotnych czynników ryzyka zaliczamy zakrzepicę proksymalną, szczególnie w odcinku biodrowo-udowym, otyłość (BMI >30 kg/m²) oraz żylaki kończyn dolnych przed wystąpieniem zakrzepicy. W profilaktyce pierwotnej zespołu pozakrzepowego najistotniejsze jest szybkie rozpoznanie oraz właściwe leczenie zabiegowe, farmakologiczne i fizykalne zakrzepicy żył głębokich. Skuteczność długoterminowej kompresjoterapii (stosowanie pończoch przez 2 lata po epizodzie zakrzepicy) jest obecnie kwestionowana.²

Diagnostyka

Kluczowe w diagnostyce zespołu pozakrzepowego jest powiązanie zgłaszanych przez pacjenta objawów z przebytą zakrzepicą żylną. Ze względu na naturalny przebieg zakrzepicy nie zaleca się diagnostyki zespołu pozakrzepowego w okresie 3 miesięcy od jej...