W SKRÓCIE

Według wytycznych leczenia astmy osiągnięcie dobrej kontroli choroby jest pierwszoplanowym celem leczenia i umożliwia zmniejszenie ryzyka zaostrzeń. Badania wskazują jednak, że dokładność, z jaką lekarze są w stanie określić prawidłowość kontroli, pozostawia wiele do życzenia. Podobnie trudno jest określić zmianę stopnia kontroli astmy między kolejnymi wizytami. Dziś dostępne są proste skale umożliwiające ocenę kontroli astmy oraz monitorowania zmian stopnia kontroli między poszczególnymi badaniami. W artykule omówiono zagadnienia dotyczące wyboru odpowiedniego kwestionariusza, interpretacji uzyskanych danych oraz metod prowadzenia badań.

Wprowadzenie

Według międzynarodowych wytycznych pierwszoplanowym celem leczenia astmy jest osiągnięcie dobrej kontroli choroby, co zmniejsza ryzyko jej zaostrzeń.¹ Kontrolę astmy zdefiniowano jako zminimalizowanie objawów występujących w ciągu dnia i w nocy, ograniczenia aktywności, potrzeby doraźnego stosowania leków i zwężenia oskrzeli. Choć lekarze wiedzą dokładnie, jak pytać pacjentów o ich objawy i doraźne stosowanie agonistów receptorów β₂-adrenergicznych, a także często oceniają drożność dróg oddechowych, wyniki badań wskazują, że kliniczna ocena kontroli astmy nie zawsze jest precyzyjna.² Lekarze mają też trudności z dokładną oceną zmian w kontroli astmy zachodzących między kolejnymi wizytami.³ Na szczęście dostępne są szybkie i proste kwestionariusze służące ocenie kontroli astmy, które mogą być zastosowane do analizy stopnia kontroli choroby i monitorowania zmian stopnia kontroli między kolejnymi badaniami.

Kontrola astmy a stopień ciężkości choroby

W przeszłości pojęcia „kontrola astmy” i „stopień ciężkości astmy” były czasami mylone i panowało błędne przekonanie, że dobrze kontrolowana astma jest odpowiednikiem astmy łagodnej, a astma źle kontrolowana odpowiada astmie ciężkiej. Nic bardziej mylnego.⁴ Najprościej rzecz ujmując, „stopień ciężkości” oznacza intensywność procesu chorobowego leżącego u podłoża objawów, a „kontrola astmy” odpowiada skuteczności leczenia. U chorych na astmę ciężką można uzyskać dobrą kontrolę astmy pod warunkiem, że są oni odpowiednio leczeni, a u chorych z astmą lekką może dojść do utraty kontroli nad chorobą, jeśli nie przestrzegają oni zaleceń leczniczych. Cele leczenia są takie same niezależnie od stopnia ciężkości astmy. U chorych na ciężką astmę czasem trudniej uzyskać odpowiednią kontrolę, ale dobór skutecznej metody leczenia pozwala osiągnąć nawet pełną kontrolę. W przeprowadzonym niedawno badaniu, którego celem była ocena wpływu połączenia kortykosteroidu wziewnego i długo działającego agonisty receptorów β₂-adrenergicznych na stopień kontroli astmy, wykazano, że u prawie 70% chorych można osiągnąć zadowalającą kontrolę choroby.⁵ Chorzy z cięższą postacią astmy wymagali bardziej intensywnego leczenia, ale u znacznego odsetka udało się uzyskać dobrą kontrolę choroby.