Sympozjum: medycyna zorientowana na pacjenta

Jakość życia – refleksje

doc. dr hab. med. Tadeusz Parnowski

II Klinika Psychiatryczna IPiN, Warszawa

Medycyna po Dyplomie 2008; 17/4:52-53

„Jakość życia”, „standard życia”, „styl życia” – są pojęciami obecnymi wśród ludzi od czasu powstania cywilizacji. Arystoteles, analizując sposoby funkcjonowania człowieka, zwracał uwagę na jego pragnienia osiągania dobrego samopoczucia w ciągu całego życia. Cel ten określał jako chęć posiadania dobrego samopoczucia, najbardziej korzystnych wyborów w życiu, harmonijnego funkcjonowania (eudaimonia). Pragnienia uzyskiwania przyjemności, satysfakcji z podejmowania dobrych wyborów, szczęścia w kontaktach międzyludzkich i zachowania pełnego zdrowia przez cały okres życia definiowane było przez wielu filozofów, psychologów i lekarzy. Współczesne badania nad elementami jakości życia rozpoczęły się w latach 50. ubiegłego wieku w USA dzięki aktywności Komisji Eisenhowera (Eisenhower Commission on National Goals), w których – próbując definiować jakość życia – zwracano dużą uwagę na liczne czynniki społeczne i środowiskowe. W badaniach Gurina z lat 60. XX wieku w próbach definiowania jakości życia brano pod uwagę zaburzenia psychologiczne, objawy somatyczne, profesjonalną pomoc i indywidualne poczucie szczęścia.

W czasie kolejnych badań liczba czynników, które uwzględniano, tworząc pojęcie jakości życia, ulegała zwiększaniu. Brano pod uwagę subiektywne odczucie jakości życia ludzi, wpływ mierzalnych czynników zdrowotnych, wpływ sytuacji społecznej, materialnej, kulturowej i religijnej. W analizach jakości życia związanej ze stanem zdrowia uwzględniano analizę prozdrowotnych stylów życia, wśród których zwraca się uwagę na relacje ze służbą zdrowia i sposobami leczenia, ale także czynniki ekonomiczne, normy, wzory i relacje społeczne. W latach 80. i 90. XX wieku zdefiniowano „prozdrowotny styl życia” (wzorce wyborów zachowań spośród alternatywnych możliwości, dostępnych ludziom w zależności od ich sytuacji i łatwości, z jaką są w stanie przełożyć określone zachowania nad inne –WHO, 1986), tworząc listę czynników zachowań ryzykownych (palenie tytoniu, picie alkoholu, niewłaściwa dieta, niewielka aktywność fizyczna, otyłość). Styl życia stał się więc istotnym elementem jakości życia.

Analizując mechanizmy odpowiedzialne za jakość życia, Kane i Lawton w 1999 r. stwierdzili, że jakość życia mieści się w 11 wymiarach: bezpieczeństwo, umiejętność zapewnienia środków do życia (kompetencja funkcjonalna), komfort, godność, autonomia,...

Do góry