W SKRÓCIE

W przebiegu nowotworów złośliwych może dojść do rozwoju pewnych charakterystycznych powikłań wymagających natychmiastowej diagnostyki i leczenia. Wraz z rosnącą liczbą zachorowań na nowotwory złośliwe w populacji i poprawą przeżywalności sytuacje nagłe, stanowiące bezpośrednie zagrożenie dla życia, notowane są coraz częściej. Lekarze muszą nauczyć się bezbłędnie rozpoznawać te groźne powikłania i po wstępnej ocenie stanu pacjenta wdrażać prawidłowe postępowanie lecznicze. Dalsze zaawansowane postępowanie wymaga zwykle współpracy interdyscyplinarnej, zwykle chirurga, specjalisty z dziedziny radioterapii, onkologa i lekarzy innych specjalności. Natychmiastowa interwencja w sytuacji nagłej może uratować życie i uchronić chorego przed dalszymi powikłaniami i ogromnym cierpieniem. Artykuł poświęcony jest omówieniu diagnostyki i wstępnego leczenia w przypadkach najczęstszych nagłych powikłań w hematologii i onkologii.

Nowotwory występują coraz częściej w populacji, a że coraz lepsze są wyniki ich leczenia, rośnie liczba pacjentów leczonych w trybie ambulatoryjnym, lekarze podstawowej opieki zdrowotnej i lekarze pracujący w systemie ratownictwa medycznego muszą być więc przygotowani do postępowania w sytuacji nagłego zagrożenia życia u chorych z nowotworami. Artykuł omawia metody rozpoznawania i wstępnego leczenia najczęściej spotykanych stanów nagłego zagrożenia życia w hematologii i onkologii. Stany takie można z grubsza podzielić na będące albo powikłaniem samej choroby nowotworowej, albo leczenia, w artykule jednak dla ułatwienia zastosowaliśmy klasyfikację opartą na patofizjologii.

Stany nagłe będące wynikiem zaburzeń metabolicznych

Hiperkalcemia

Hiperkalcemia jest stosunkowo częstym zaburzeniem w zaawansowanym stadium choroby nowotworowej, ocenia się że występuje u 10-30% chorych na raka w którymś momencie choroby.^1,2 Może być pierwszym objawem choroby nowotworowej, zwykle jednak obserwuje się ją u chorych z ustalonym rozpoznaniem, najczęściej w przebiegu raka sutka, raka płuca i szpiczaka mnogiego.² Hiperkalcemia często oznacza niekorzystne rokowanie, zwłaszcza jeśli towarzyszy jej podwyższenie stężenia peptydu PTH-podobnego (PTHrP).^3-7

Patofizjologia

Pod względem patofizjologii zaburzenie to dzieli się na trzy typy: hiperkalcemię związaną z aktywnością humoralną guza, za którą odpowiedzialny jest głównie PTHrP; hiperkalcemię będącą wynikiem nadmiernej resorpcji kości na skutek działania cytoki...

Obraz kliniczny i diagnostyka

Objawy kliniczne hiperkalcemii są liczne i w większości nieswoiste.16 Do klasycznych zaliczamy senność, splątanie, jadłowstręt, nudności, zaparcia, wielomocz i polidypsję. Objawy te w pewnej mierze korelują z nasileniem hiperkalcemii i tempem jej ...