W SKRÓCIE

Niedokładnie rozpoznany i niewłaściwie leczony ból zwiększa koszty opieki medycznej i staje się problemem społecznym. Najistotniejszą przyczyną niewłaściwego leczenia jest niezrozumienie złożonej natury bólu i nieracjonalne podejście do jego oceny i leczenia. Za niedostateczne opanowanie bólu neuropatycznego odpowiada przede wszystkim nierozpoznanie jego charakteru i słaba zwykle odpowiedź na typowe leki przeciwbólowe. Dziś w leczeniu bólu, a zwłaszcza bólu neuropatycznego, inaczej niż w innych chorobach, akcent przenosi się z leczenia przyczynowego na identyfikację i leczenie mechanizmów wywołujących i utrwalających ból. Podsumowujemy tu cechy bólu neuropatycznego charakterystycznego dla większości neuropatii obwodowych niezależnie od mechanizmu uszkodzenia i omawiamy zasady doboru odpowiedniego leczenia.

Wprowadzenie

Uszkodzenie nerwów obwodowych niezależnie od mechanizmu wywołuje ból, który, jak się szacuje, odczuwa 1-8% populacji.^1-3 Ból neuropatyczny różni się od bólu spowodowanego uszkodzeniem innych tkanek i bólu pochodzenia psychogennego, choć nie zawsze łatwo go zidentyfikować.⁴ Ból w neuropatii obwodowej ma wiele cech wspólnych (charakter piekący, elektryzujący, mrowiący albo kłujący), nie zawsze się ich jednak poszukuje i ustala właściwe rozpoznanie (tab. 1). Odpowiedź na leczenie jest niejednorodna, co wskazuje, że wiele jeszcze musimy się dowiedzieć o swoistych mechanizmach wyzwalania bólu i skutecznych metodach ich opanowywania. W tabeli 2 wymieniono najczęstsze przyczyny bólu neuropatycznego.

Nierozpoznanie bólu neuropatycznego i brak doświadczenia w jego leczeniu mogą skutkować wdrożeniem w znacznym stopniu nieskutecznej monoterapii typowymi lekami przeciwbólowymi, z niewłaściwym wykorzystaniem metod uzupełniających, co prowadzi do utrwalenia bólu niereagującego na takie postępowanie. Wiele towarzystw połączyło wysiłki w celu edukacji lekarzy w zakresie rozpoznawania i leczenia bólu pochodzenia neuropatycznego. U podstaw tych działań leży obserwacja, że postęp jest skutkiem poznania podstawowych mechanizmów przetwarzania i odbierania bodźców bólowych i zrozumienia roli leków nieswoiście przeciwbólowych w modyfikowaniu szlaków ich przewodzenia. Dzięki tej wiedzy poszerzył się arsenał metod opanowywania bólu.

Na ból neuropatyczny nie ma panaceum, jedyną metodą jest jak najwcześniejsze zapewnienie jego kontroli. Wiele metod, choć przynosi istotną ulgę, podobną u wszystkich, nie w pełni pozwala opanować ból. Podstawą leczenia jest racjonalna polipragmazj...