W SKRÓCIE

Zespół metaboliczny jest stanem insulinooporności charakteryzującym się występowaniem różnych konfiguracji czynników ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych, w tym otyłości brzusznej, upośledzonej tolerancji glukozy, nadciśnienia tętniczego i dyslipidemii aterogennej (zwiększone stężenie triglicerydów, małe stężenie cholesterolu HDL i obecność małych gęstych cząsteczek LDL). Epidemia otyłości i brak aktywności fizycznej przyczyniają się do obserwowanego wzrostu rozpowszechnienia zespołu metabolicznego. W artykule omawiamy historię i patogenezę zespołu metabolicznego, kontrowersje dotyczące zasadności wyodrębniania takiej jednostki chorobowej i znaczenie modyfikacji stylu życia w zapobieganiu i leczeniu tego zespołu. Podkreśla się, że konieczne jest zwalczanie wszystkich czynników ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych, niezależnie od tego, czy są składowymi zespołu metabolicznego, czy nie. Prowadzone ostatnio dyskusje na temat dalszego używania terminu „zespół metaboliczny” trzeba traktować jako element zdrowej debaty akademickiej i mieć nadzieję, że zrodzi ona nowe pomysły i da początek nowatorskim badaniom, co zaowocuje rozszerzeniem możliwości opieki zdrowotnej.

Na zespół metaboliczny składa się współwystępowanie modyfikowalnych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego i cukrzycy typu 2. Pierwsze doniesienia o łącznym występowaniu metabolicznych czynników ryzyka pojawiły się już na początku lat dwudziestych XX w, ale aż do 1988 r. wzbudzały one niewielkie zainteresowanie. Wtedy to Reaven² zaproponował termin „zespół X” dla opisania zespołu zaburzeń, na który składa się insulinooporność, upośledzona tolerancja glukozy, zwiększone stężenie triglicerydów, zmniejszone stężenie cholesterolu frakcji HDL i nadciśnienie tętnicze. Raven wysunął hipotezę, że podstawową wspólną cechą zespołu jest insulinooporność, a wszystkie pozostałe zaburzenia są prawdopodobnie do niej wtórne. Zauważył też, że im większa otyłość i im bardziej siedzący tryb życia, tym większe nasilenie insulinooporności.

Definicje

WHO w 1998 r. sformułowała definicję zespołu metabolicznego,3 a nazwy tej użył po raz pierwszy w 1991 r. Zimmet,4 opisując gromadne zaburzenia składające się na ten zespół. Według kryteriów diagnostycznych WHO warunkiem rozpoznania zespołu metabol...

Znaczenie kliniczne

Pandemia otyłości, zespołu metabolicznego i cukrzycy odbija się szerokim echem w piśmiennictwie medycznym. W wyniku przeszukania bazy MEDLINE, które ograniczono do artykułów w języku angielskim zawierających w tytule terminy: zespół metaboliczny, ...