Sympozjum: diabetologia
Ustalenia i kontrowersje wokół zespołu metabolicznego
Lewis W. Johnson, MD
Ruth S. Weinstock, MD, PhD
W SKRÓCIE
Zespół metaboliczny jest stanem insulinooporności charakteryzującym się występowaniem różnych konfiguracji czynników ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych, w tym otyłości brzusznej, upośledzonej tolerancji glukozy, nadciśnienia tętniczego i dyslipidemii aterogennej (zwiększone stężenie triglicerydów, małe stężenie cholesterolu HDL i obecność małych gęstych cząsteczek LDL). Epidemia otyłości i brak aktywności fizycznej przyczyniają się do obserwowanego wzrostu rozpowszechnienia zespołu metabolicznego. W artykule omawiamy historię i patogenezę zespołu metabolicznego, kontrowersje dotyczące zasadności wyodrębniania takiej jednostki chorobowej i znaczenie modyfikacji stylu życia w zapobieganiu i leczeniu tego zespołu. Podkreśla się, że konieczne jest zwalczanie wszystkich czynników ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych, niezależnie od tego, czy są składowymi zespołu metabolicznego, czy nie. Prowadzone ostatnio dyskusje na temat dalszego używania terminu „zespół metaboliczny” trzeba traktować jako element zdrowej debaty akademickiej i mieć nadzieję, że zrodzi ona nowe pomysły i da początek nowatorskim badaniom, co zaowocuje rozszerzeniem możliwości opieki zdrowotnej.
Na zespół metaboliczny składa się współwystępowanie modyfikowalnych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego i cukrzycy typu 2. Pierwsze doniesienia o łącznym występowaniu metabolicznych czynników ryzyka pojawiły się już na początku lat dwudziestych XX w, ale aż do 1988 r. wzbudzały one niewielkie zainteresowanie. Wtedy to Reaven2 zaproponował termin „zespół X” dla opisania zespołu zaburzeń, na który składa się insulinooporność, upośledzona tolerancja glukozy, zwiększone stężenie triglicerydów, zmniejszone stężenie cholesterolu frakcji HDL i nadciśnienie tętnicze. Raven wysunął hipotezę, że podstawową wspólną cechą zespołu jest insulinooporność, a wszystkie pozostałe zaburzenia są prawdopodobnie do niej wtórne. Zauważył też, że im większa otyłość i im bardziej siedzący tryb życia, tym większe nasilenie insulinooporności.
Definicje
WHO w 1998 r. sformułowała definicję zespołu metabolicznego,3 a nazwy tej użył po raz pierwszy w 1991 r. Zimmet,4 opisując gromadne zaburzenia składające się na ten zespół. Według kryteriów diagnostycznych WHO warunkiem rozpoznania zespołu metabol...
Znaczenie kliniczne
Pandemia otyłości, zespołu metabolicznego i cukrzycy odbija się szerokim echem w piśmiennictwie medycznym. W wyniku przeszukania bazy MEDLINE, które ograniczono do artykułów w języku angielskim zawierających w tytule terminy: zespół metaboliczny, ...