W skrócie

Zgodnie z definicją dyspepsji czynnościowej, organiczne przyczyny choroby muszą zostać wykluczone przed wdrożeniem leczenia. Tym niemniej, w przypadku niezdiagnozowanej dyspepsji bez niepokojących objawów można podjąć próbę eradykacji Helicobacter pylori (po potwierdzeniu zakażenia) lub empiryczne leczenie hamujące wydzielanie kwasu solnego, trwające 4-8 tygodni. W przypadku wystąpienia alarmujących objawów bądź rozpoznania choroby po raz pierwszy u osoby powyżej 55 r.ż. należy niezwłocznie wykonać gastroskopię, aby wykluczyć poważne choroby oraz rozpoznać dyspepsję czynnościową. W praktyce zastosowanie antagonistów receptorów H₂ lub inhibitorów pompy protonowej jest skuteczniejsze niż placebo, jednak chorzy z dolegliwościami zależnymi od posiłków reagują najsłabiej. Eradykacja H. pylori u chorych z dyspepsją czynnościową przynosi korzyści u niewielkiej liczby chorych, jest jednak uzasadniona, gdyż może skutkować trwałą odpowiedzią. Istnieją dowody na to, że niektóre leki prokinetyczne wykazują skuteczność wyższą niż placebo, jednak efekt taki obserwuje się u niewielkiego odsetka chorych, głównie tych z dolegliwościami zależnymi od posiłków. Również leki przeciwdepresyjne mogą odgrywać pewną rolę w leczeniu, jednak brakuje odpowiednich badań w tym zakresie.

Wprowadzenie

Dyspepsja jest częstym zaburzeniem spotykanym zarówno w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, jak i lecznictwie specjalistycznym. Definiuje się ją jako „nawracający lub przewlekły ból, lub dyskomfort w nadbrzuszu środkowym”.¹ Dyspepsję można podzielić na niezdiagnozowaną i zdiagnozowaną. Jeżeli po przeprowadzeniu diagnostyki nie zostaną znalezione przyczyny organiczne, dyspepsję określa się mianem dyspepsji czynnościowej. Kontrowersje dotyczą definicji pojęcia „dyskomfort”, które określa wiele subiektywnych odczuć, niekoniecznie takich samych u różnych osób i w różnych kulturach. Ostatnio coraz większą uwagę zwraca się na objawy towarzyszące spożywaniu określonych produktów, powodujących poposiłkowe uczucie pełności lub szybko pojawiające się uczucie sytości. Panuje zasadniczo zgoda, że definicja dyspepsji nie dotyczy osób z bólem w nadbrzuszu związanym z ruchami jelit oraz tych z dominującym uczuciem pieczenia za mostkiem, chociaż nadal jest to przedmiotem dyskusji. Dyspepsja czynnościowa występuje często w populacji krajów kultury zachodniej; stwierdza się ją u 26% populacji USA.² Większość chorych z dyspepsją, w tym dyspepsją czynnościową, nigdy nie zgłasza się z jej powodu do lekarza. Podobnie jak wiele innych zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego, jak np. zespół jelita nadwrażliwego, dyspepsja czynnościowa jest dużym obciążeniem dla służby zdrowia i powoduje znaczne konsekwencje ekonomiczne.³ Terapia tej choroby pochłania 5% codziennego nakładu pracy w podstawowej opiece zdrowotnej.⁴ Ponad połowie chorych z dyspepsją zapisuje się leki objawowe, a jedna trzecia nie przychodzi z jej powodu do szkoły lub pracy.³