W SKRÓCIE

Diagnostyka zakażeń dróg oddechowych opiera się na wywiadzie uwzględniającym aktualne dolegliwości chorego, współistniejące i przebyte choroby oraz dane epidemiologiczne, badaniu fizykalnym i badaniach dodatkowych, głównie radiologicznych oraz mikrobiologicznych. W niektórych przypadkach pomocne jest wykonanie innych badań laboratoryjnych: serologicznych, molekularnych, analizy płynu z płukania oskrzelowo-pęcherzykowego, badania indukowanej plwociny. Niekiedy dodatkowe, istotne dla rozpoznania i monitorowania stanu chorego informacje można uzyskać na podstawie badań hematologicznych, biochemicznych, koagulologicznych itp.

Zakażenia dróg oddechowych mogą przebiegać pod postacią łagodnych objawów obejmujących jedynie górne drogi oddechowe aż do ciężkich zakażeń dolnych dróg oddechowych i miąższu płucnego, które mogą prowadzić do ciężkich zaburzeń ogólnoustrojowych (posocznica, zespół ostrych zaburzeń oddechowych). Ciężkie zakażenia dolnych dróg oddechowych w powiązaniu z powikłaniami ogólnoustrojowymi występują częściej u osób z przewlekłymi chorobami serca lub płuc, cukrzycą, niewydolnością nerek, nowotworami, zakażeniem HIV, chorobami układu krwiotwórczego i innymi chorobami przewlekłymi, a także u chorych niedożywionych. W przypadku łagodnych zakażeń górnych dróg oddechowych diagnostyka laboratoryjna na ogół jest zbędna, a chorzy mogą być leczeni objawowo lub empirycznie. Diagnostyka laboratoryjna umożliwiająca identyfikację czynnika etiologicznego jest niezwykle pomocna u chorych z ciężkimi zakażeniami, szczególnie z towarzyszącymi zaburzeniami odporności lub chorobami współistniejącymi.

Dostępność różnorodnych metod diagnostycznych oraz ich wysokie koszty implikują konieczność opracowania wytycznych zastosowania i wyboru metod diagnostycznych. Według wytycznych pediatrycznych³ intensywna diagnostyka mikrobiologiczna oraz inne metody diagnostyki laboratoryjnej są konieczne w przypadku:

• ciężkich zakażeń wymagających hospitalizacji
• przedłużających się zakażeń
• nieskuteczności zastosowanej antybiotykoterapii
• podejrzenia ciężkiego zakażenia wirusowego, szczególnie jeśli chory jest leczony przeciwwirusowo
• chorych w immunosupresji.

Zalecenia te można również odnieść do osób dorosłych. Badania laboratoryjne służą także do oceny sytuacji epidemiologicznej w wybranych populacjach.

Diagnostyka laboratoryjna zakażeń dróg oddechowych obejmuje:

• diagnostykę mikrobiologiczną (niebędącą tematem tego opracowania)
• metody serologiczne (wykrywanie przeciwciał przeciwko antygenom drobnoustrojów lub antygenów ustrojowych)
• metody biologii molekularnej (wykrywanie kwasów nukleinowych drobnoustrojów).