W SKRÓCIE

Procesy starzenia odpowiadają za upośledzające węch i czynność nosa zmiany anatomiczne, hormonalne, neuronalne i dotyczące błony śluzowej. Ponieważ populacja ogólna starzeje się w coraz lepszej kondycji zdrowotnej, wzrasta liczba pacjentów zgłaszających się ze związanymi z wiekiem problemami rynologicznymi. Omawiamy anatomiczne i czynnościowe zmiany zachodzące z wiekiem w obrębie nosa i pokrótce przedstawiamy postępowanie w najczęstszych w wieku podeszłym chorobach tego narządu.

W  populacji Stanów Zjednoczonych oczekiwana długość życia jest dzisiaj wyższa niż kiedykolwiek dotychczas. Według danych National Center for Health Statistics dla osób urodzonych w 1900 r. wynosiła 47,3 lat, a w 2002 r. 77,3 lat.¹ W 2000 r. było już 35 milionów Amerykanów po 65 r.ż., a przewiduje się, że do 2050 r. będzie ich 86 mln. Osoby starsze będą stanowiły 20% populacji.² Znaczna część z nich cierpi z powodu dolegliwości rynologicznych związanych ze starzeniem się, które mogą obniżać jakość życia.

Choć w ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się dynamiczny rozwój medycyny geriatrycznej, chorobom rynologicznym wieku podeszłego poświęca się wciąż zbyt mało uwagi.^3,4 Anglojęzyczne piśmiennictwo na temat problemów rynologicznych w populacji zdrowych starzejących się osób jest dość skromne.^4,5-7 Niezwykle ważnym zadaniem jest zatem poszerzenie prac naukowych i badawczych nad podstawowymi procesami starzenia się tego narządu, co pozwoli lepiej reagować na problemy u osób starszych.

W artykule omówiono anatomiczne i czynnościowe zmiany zachodzące w nosie w miarę starzenia się oraz najczęstsze choroby rynologiczne wieku podeszłego.

Procesy starzenia się a anatomia nosa

Budowa nosa

W procesie starzenia się zmiany zachodzą we wszystkich strukturach nosa, w skórze, mięśniach, chrząstkach i kości. Skóra traci swe właściwości, staje się cieńsza i mniej elastyczna.⁸ Często skrzydełka i koniuszek nosa ulegają zniekształceniu w wyniku hiperplazji gruczołów łojowych, co może prowadzić do rozwoju guzowatości nosa (rhinophyma) u mężczyzn.⁹ Rhinophyma, końcowe stadium trądziku różowatego, ma istotny wpływ na samoocenę i jakość życia.¹⁰

Z wiekiem dochodzi do skostnienia włóknisto-sprężystego połączenia chrząstek. Z powodu zaniku wyrostków zębowych szczęki skraca się kolumienka, co prowadzi do opadania koniuszka nosa.^9,10 Edelstein⁴ zaobserwował, że z wiekiem poszerza się istotnie kąt nosowo-wargowy i zmniejsza wysokość nosa. U osób po 50 r.ż. obserwuje się tendencję do poszerzania się nosa u podstawy, ale zmiany te nie są istotne statystycznie.