W SKRÓCIE

Udowodniono wprawdzie skuteczność trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, silnych benzodiazepin i inhibitorów monoaminooksydazy w leczeniu zaburzeń lękowych, ale u 20-40% pacjentów leki te okazują się nieskuteczne. Możliwość przewidywania powodzenia farmakoterapii zaburzeń lękowych jest dość istotna ze względu na ograniczoną skuteczność leków, opóźniony początek ich działania (w przypadku większości leków musi minąć kilka tygodni, zanim nastąpi reakcja kliniczna) i objawy niepożądane. Artykuł jest przeglądem piśmiennictwa z kilku ostatnich lat poświęconego odpowiedzi na farmakoterapię u chorych z zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym, fobią społeczną, zespołem lęku napadowego i zespołem stresu pourazowego. Czynników predykcyjnych poszukiwano wśród zmiennych demograficznych i klinicznych oraz parametrów neurochemicznych i elektrofizjologicznych, wyników badań obrazowych i markerów genetycznych.

Na dzisiejsze standardowe postępowanie w zaburzeniach lękowych składa się terapia behawioralna i farmakoterapia. Farmakoterapia jest zwykle skuteczna, ale żaden lek nie jest uniwersalnie skuteczny u wszystkich pacjentów z zaburzeniami lękowymi. W przypadku zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych u około 50% pacjentów nasilenie objawów zmniejsza się o 25-35%. Do całkowitego ustąpienia zaburzeń lękowych dochodzi rzadko. Cenna byłaby możliwość oceny, które strategie lecznicze przyniosą choremu najwięcej korzyści. Omawiamy aktualne dane z piśmiennictwa poświęconego potencjalnym czynnikom predykcyjnych w farmakoterapii zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych, fobii społecznej, zespole lęku napadowego i zespole stresu pourazowego. Przewidywaniu skuteczności leczenia mogą służyć 1) zmienne demograficzne i kliniczne, takie jak wiek początku choroby i jej podtyp kliniczny; 2) parametry neurochemiczne i elektrofizjologiczne, jak stężenie serotoniny w surowicy i wartości potencjałów wywołanych; 3) wyniki badań neuroobrazowych, jak pozytronowa tomografia emisyjna (PET) pozwalająca na ocenę wykorzystania glukozy w różnych obszarach mózgu; 4) markery genetyczne.

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne

Dziś za leki z wyboru w leczeniu zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych uważa się klomipraminę i selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Przynoszą one umiarkowaną poprawę (25-45%) 50-60% chorym.¹ Dobrą reakcję na leczenie definiuje się na ogół jako uzyskanie 1 („bardzo wyraźna poprawa”) lub 2 („wyraźna poprawa”) punktów w skali Clinical Global Impression (CGI) lub zmniejszenie o 25-35% liczby punktów w Skali Obsesji i Kompulsji Yale-Brown.^2,3