Sympozjum: gastroenterologia

Sztuczne wspomaganie żywieniowe w szpitalu: wskazania i powikłania

Trevor Smith, BM, MRCP1

Marinos Elia, MD, FRCP2

1Specialist Registrar in Gastroenterology and Clinical Nutrition,
2Professor of Clinical Nutrition and Metabolism; Honorary Consultant Physician
Institute of Human Nutrition, School of Medicine, University of Southampton, Southampton General Hospital, Southampton
Artificial nutrition support in hospital: indications and complications Clinical Medicine 2006;6:457-60

Adres do korespondencji: Professor M Elia, Institute of Human Nutrition, School of Medicine, University of Southampton, Southampton General Hospital, Tremona Road, Southampton S0166YD, email: m.elia@soton.ac.uk

W SKRÓCIE

Niedożywienie może być i przyczyną, i następstwem choroby. Cechy niedożywienia stwierdza się u 10-50% hospitalizowanych. Niedożywienie zwiększa śmiertelność i ryzyko powikłań oraz wydłuża rekonwalescencję w trakcie pobytu i po opuszczeniu szpitala. Opieka nad niedożywionym pacjentem powinna mieć charakter wielodyscyplinarny, jednak to na barkach lekarza prowadzącego spoczywa identyfikacja tych osób, właściwe postępowanie i monitorowanie.1 Niedożywienie jest zbyt rzadko rozpoznawane i równie rzadko leczone. Wskazania do wprowadzenia sztucznego wspomagania żywieniowego i jego powikłania są często przyczyną nieporozumień.

Wskazania

Wspomaganie żywieniowe należy rozważyć u pacjentów:

  • z niedożywieniem, o czym świadczy:
    • wartość wskaźnika masy ciała (body mass index – BMI) <18,5 kg/m2
    • niezamierzona utrata ponad 10% masy ciała w ostatnich 3-6 miesiącach
    • BMI <20 kg/m2 i niezamierzona utrata ponad 5% masy ciała w ostatnich 3-6 miesiącach
  • z grupy ryzyka niedożywienia, o czym świadczy:
    • niespożywanie posiłków lub duże prawdopodobieństwo niespożywania posiłków przez dłużej niż pięć dni
    • spożywanie niedostatecznej ilości pokarmów (tzn. mniej niż połowy zwykłej ilości przez 10 dni), jeśli pacjent nie zaczyna jeść więcej
    • upośledzenie wchłaniania, znaczna utrata związków odżywczych lub zwiększone zapotrzebowanie wynikające np. z katabolizmu.2

Postępowanie w ramach wspomagania żywieniowego

Wspomaganie żywieniowe polega na pomaganiu pacjentowi przy jedzeniu posiłków (można też wzbogacać ich skład), stosowaniu doustnych suplementów lub preparatów zawierających zrównoważone dawki witamin i mikroelementów. Czasami problemem będzie brak apetytu czy dysfagia. W takiej sytuacji należy rozważyć sztuczne wspomaganie żywieniowe przy użyciu zgłębnika dojelitowego lub żywienie pozajelitowe. Istotną rolę w prowadzeniu sztucznego wspomagania żywieniowego mają zespoły specjalistów, niestety mniej niż połowa brytyjskich szpitali ma takie zespoły,3 dlatego lekarze powinni znać podstawowe zasady wspomagania żywieniowego i stosować je bez specjalistycznej pomocy.2

Þywienie przy użyciu zgłębnika dojelitowego

Użycie zgłębnika dojelitowego preferuje się, jeśli możliwy jest dostęp do przewodu pokarmowego i nie ma zaburzeń wchłaniania. Ta metoda jest prostsza, tańsza i bardziej fizjologiczna, pozwala ponadto podtrzymać sprawność bariery jelitowej, choć dowody na to, że ogranicza u ludzi zjawisko translokacji bakteryjnej, są skąpe.4 Metodę tę trzeba starannie rozważyć (nie jest bezwzględnie wskazana) w przypadku:

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Þywienie pozajelitowe

Þywienie pozajelitowe typowo stosuje się, gdy nie ma dostępu do przewodu pokarmowego bądź gdy żywienie dojelitowe jest lub może być nieskuteczne. [...]

Powikłania

Þywienie przy użyciu zgłębnika dojelitowego i żywienie pozajelitowe, mimo skuteczności nie są pozbawione ryzyka. Powodują liczne, czasami groźne powikłania (tab. 1). Chorzy [...]

Wnioski

Niedożywienie, częste u pacjentów przyjmowanych do szpitala, niekorzystnie wpływa na rokowanie. Ocena stanu odżywienia i potrzeb żywieniowych powinna być nieodłącznym elementem planu postępowania [...]

Do góry