Sympozjum: gastroenterologia
Badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego
BH Hayee, BSc, MRCP1
G Chung-Faye, PhD, MRCP2
W SKRÓCIE
Rak jelita grubego jest drugą pod względem częstości przyczyną zgonów z powodu chorób nowotworowych w krajach rozwiniętych. W 2004 r. w Wielkiej Brytanii zanotowano 35 000 nowych przypadków i 16 000 zgonów z jego powodu (ryc. 1).1 W minionym dziesięcioleciu istotnie wydłużył się czas przeżycia chorych (50% przeżyć 5-letnich), Wielka Brytania wciąż jednak pozostaje w tyle za USA i większością krajów Europy Zachodniej. Jedną z głównych przyczyn jest późne rozpoznawanie choroby. W guzach rozpoznanych we wczesnej fazie (I/II stopień wg TNM) pięcioletnia przeżywalność nawet po samym leczeniu operacyjnym jest bardzo wysoka (65-95%), ale w Wielkiej Brytanii we wczesnym stadium rozpoznawanych jest tylko 40% raków jelita grubego.1
W 2004 r. Sekretarz Stanu ds. Zdrowia zapowiedział na 2006 r. populacyjne badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego.2 Zdecydowano o nich na podstawie wyników pilotażowych programów skriningowych w Szkocji i Warwickshire. Z możliwości wykonania testu na obecność krwi utajonej skorzystało tam prawie pół miliona osób, co potwierdza, że skrining populacyjny zyskał uznanie i podobnie będzie w innych regionach.3 Omawiamy szczegóły brytyjskiego programu skriningowego i dane wskazujące na zasadność przyjętych założeń i metod (tab. 1).
Badania przesiewowe i dane statystyczne (tab. 2)
Test na obecność krwi utajonej w kale
Test na obecność krwi utajonej w kale uzupełniony badaniem kolonoskopowym, jeśli okaże się dodatni, spełnia zmodyfikowane kryteria Wilsona-Jungera dotyczące badań przesiewowych.4,5 Program badań przesiewowych w Wielkiej Brytanii opracowano na podstawie wyników dwóch dużych badań z randomizacją i grupą kontrolną z lat 90., w których oceniano przydatność testów na obecność krwi utajonej w przesiewowym wykrywaniu raka jelita grubego, i późniejszego badania pilotażowego. W każdym z tych badań wzięło udział 50 000-150 000 osób po 45 r.ż. Ich wyniki podsumowuje tabela 3. Jest kilka innych metod skriningowych, ale żadnej z nich nie oceniano dotychczas w badaniach z randomizacją i grupą kontrolną, choć teraz podjęto takie próby.
Badanie amerykańskie. Uwodniony test na obecność krwi utajonej w kale wykonywano co roku lub co dwa lata u 46 551 osób w wieku 50-80 lat.6 W 13-letniej obserwacji w grupie badanej co roku uzyskano obniżenie śmiertelności z powodu raka jelita grubego o 33%, w grupie ocenianej co dwa lata – o 21%. Zdaniem autorów poprawa rokowania wynikała ze wzrostu częstości wykrywania raków we wczesnej fazie zaawansowania.
