W SKRÓCIE

Depresja i lęk niekorzystnie wpływają na przebieg przewlekłych chorób somatycznych, zwiększając liczbę powikłań i śmiertelność. W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa ostatnich lat poświęconego współwystępowaniu depresji z zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi, chorobami nowotworowymi, bólem, cukrzycą oraz chorobami serca i układu oddechowego. Przyczyny tej zależności mają charakter behawioralny i biologiczny. Czynniki behawioralne to niezdrowy styl życia, zaburzenia snu i nieprzestrzeganie zaleceń lekarskich. Do mechanizmów biologicznych zalicza się nasilenie reakcji zapalnych i zaburzenia osi podwzgórze-przysadka-nadnercza.

Powszechnie wiadomo, że przewlekłe choroby somatyczne mają niekorzystny wpływ na stan psychiczny. Ryzyko rozwoju depresji zwiększają choroby serca i płuc, zapalenie stawów, nowotworowy i przewlekły ból.^1, 2 Im więcej objawów somatycznych, tym mniej szans na właściwe rozpoznanie i leczenie depresji,³ która nierozpoznana zwiększa liczbę powikłań, śmiertelność i koszty.⁴

Należy rozważyć, w jaki sposób pierwotne zaburzenia psychiczne wpływają na przebieg chorób somatycznych. Temat ten poruszano wielokrotnie, ostatnio w znakomitym przeglądzie Katona.⁴ Przeanalizowaliśmy ubiegłoroczne prace na temat wpływu dużej depresji i zaburzeń lękowych na przebieg chorób somatycznych. Artykuły anglojęzyczne wyszukiwaliśmy w bazie Medline (2003-2004) na podstawie słów kluczowych „depresja i lęk” i pomocniczych: „układ sercowo-naczyniowy, choroby układu sercowo-naczyniowego, układ wydzielania wewnętrznego, choroby układu wydzielania wewnętrznego, cukrzyca, choroby układu pokarmowego, przewód pokarmowy, choroba przewlekła, ból, choroba nowotworowa, cytokina, oś podwzgórze-przysadka, choroby układu oddechowego, astma”.

Choroby układu pokarmowego

Crane i Martin⁵ oceniali wpływ lęku, depresji i sprzyjających chorobie zachowań rodziców na chorych z zespołem jelita drażliwego i chorobami zapalnymi jelit. Potwierdzili, że u chorych z zespołem jelita drażliwego większa pasywność ma związek z zachowaniami rodziców wyraźniej sprzyjającymi chorobie i z większą podatnością na depresję. Nie obserwowano takich zależności w chorobach zapalnych jelit. W obu grupach emocjonalna pasywność w rozwiązywaniu problemów wiązała się z wyższym poziomem lęku i depresji.

Posserud i wsp.6 badali wpływ stresu u chorych na zespół jelita drażliwego. W warunkach normalnych stwierdzano u nich niższe stężenie czynnika uwalniającego kortykotropinę i wyższe stężenie noradrenaliny niż w grupie kontrolnej, w odpowiedzi na st...