Przełom tarczycowy (TS – thyroid storm) to zagrażający życiu stan nadczynności tarczycy z towarzyszącą niewydolnością wielonarządową. Większość przypadków TS dotyczy chorych z nieleczoną lub niewłaściwie leczoną chorobą Gravesa-Basedowa.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać przypadki wymagające diagnostyki w kierunku przełomu tarczycowego
• przeprowadzić diagnostykę różnicową w kierunku przełomu tarczycowego
• wdrożyć postępowanie terapeutyczne w przypadku przełomu tarczycowego
• rozpoznać przypadki przełomu tarczycowego wymagające pilnego skierowania chorego do innych specjalistów

Wprowadzenie

Dostępne dane epidemiologiczne (m.in. z Japonii) wskazują, że częstość występowania przełomu tarczycowego szacowana jest na 0,2 na 100 000 na rok, a problem dotyczy 0,22% chorych z nadczynnością tarczycy.¹ TS to przyczyna 1-2% hospitalizacji z powodu nadczynności tarczycy w USA.² Poprawa skuteczności jej leczenia oraz właściwe przygotowanie do operacji wola sprawiły, że w ostatnich latach TS występuje zdecydowanie rzadziej.

Większość przypadków dotyczy pacjentów z nieleczoną lub niewłaściwie leczoną chorobą Gravesa-Basedowa.¹ Bardzo rzadko TS stwierdzany jest u pacjentów z tyreotoksykozą spowodowaną innymi przyczynami, jak wole guzkowe, podostre zapalenie tarczycy, zaśniad groniasty, guz przysadki wydzielający TSH czy rak tarczycy.^3-7 TS rozwija się u chorego z tyreotoksykozą, jeśli wystąpi dodatkowy czynnik sprawczy, np. operacja tarczycy, inny zabieg chirurgiczny, leczenie ¹³¹I, narażenie na nadmiar jodu w postaci środków kontrastowych, infekcja, uraz, ciąża i poród, ciężki stres emocjonalny.¹

Opisywano przypadki przełomu tarczycowego po lekach, których działaniem niepożądanym bywa nadczynność tarczycy, takich jak: amiodaron, sorafenib, ipilimumab.^8-10 Z danych japońskich wynika, że u 45% chorych wystąpił on w ciągu roku od rozpoznania choroby tarczycy, a 20% osób z TS nie otrzymało jeszcze leków przeciwtarczycowych.¹

TS obserwuje się częściej u kobiet – stosunek K:M wynosi ok. 3:1. Średnia wieku pacjentów to 44,7 ± 16,7 (mediana 42, zakres 6-87). Najczęstszą przyczyną TS opisywaną w tym opracowaniu było nieregularne przyjmowanie leków przeciwtarczycowych lub zaniechanie terapii oraz, jako dodatkowy czynnik wywołujący, infekcja górnych dróg oddechowych. Stężenia FT₃, FT₄ i TSH nie różniły się w grupach z podejrzeniem i rozpoznaniem TS ani z nadczynnością tarczycy bez podejrzenia przełomu.¹

Stan chorego może pogarszać się bardzo szybko i w ciągu kilku dni doprowadzić do zgonu. Według najnowszych doniesień śmiertelność w przebiegu TS wynosi od 8 do 25%.1,12 Najczęstszą przyczyną zgonu w grupie japońskiej była niewydolność wielonarządo...