Cukrzyca to jedno z najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych XXI wieku. Znajomość zasad diagnostyki tej choroby powinna być powszechna u wszystkich lekarzy, a zwłaszcza tych zajmujących się medycyną rodzinną i chorobami wewnętrznymi. Podobnie znajomość podstawowych badań wykonywanych w ramach kontroli skuteczności leczenia cukrzycy czy występowania jej podstawowych powikłań oraz umiejętność właściwej interpretacji wyników tych badań nie są przypisane tylko diabetologom. W artykule przedstawiono te zagadnienia, odwołując się do aktualnych wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD). Poruszono również kwestię kluczowych badań w sytuacjach stanu zagrożenia życia przebiegających z hiperglikemią.

Wprowadzenie

Cukrzyca jest jednym z najpoważniejszych zagrożeń epidemiologicznych XXI wieku. To pierwsza choroba, która została określona przez World Health Organization (WHO) jako „niezakaźna pandemia”. Walka z cukrzycą to przede wszystkim jej zapobieganie poprzez zmianę stylu życia. Jednocześnie jednak musimy odpowiednio wcześnie rozpoznawać chorobę i skutecznie ją leczyć. W tym celu konieczna jest między innymi znajomość badań laboratoryjnych, które należy wykonywać w ramach diagnostyki i kontroli cukrzycy, oraz zasad interpretacji ich wyników. Ważne jest również, aby umiejętnie planować diagnostykę laboratoryjną w przypadku pacjentów z już rozpoznaną cukrzycą. Wreszcie w stanach zagrożenia życia, przebiegających zarówno z hipoglikemią, jak i hiperglikemią, umiejętne korzystanie z badań laboratoryjnych stanowi kluczowy element leczenia.

Diagnostyka cukrzycy

Standardem, którym posługujemy się przy diagnostyce cukrzycy typu 2, jest test doustnego obciążenia 75 g glukozy (OGTT – oral glucose tolerance test). Badanie to wykonujemy jednak wówczas, gdy nie ma innych, przewidzianych w wytycznych przesłanek do rozpoznania cukrzycy. Dla przypomnienia, cukrzycę możemy rozpoznać, gdy:

• stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej wynosi ≥200 mg/dl (11,1 mmol/l) i współistnieją objawy typowe dla cukrzycy (poliuria, polidypsja, nieuzasadniona innymi przyczynami utrata masy ciała) lub mniej specyficzne (zakażenia układu moczowo-płciowego, senność lub/i męczliwość, trudno gojące się zmiany skórne)
• na czczo w osoczu krwi żylnej dwukrotnie stwierdzono stężenie glukozy ≥126 mg/dl (7,0 mmol/l) u osoby bez objawów cukrzycy (lub przy ich występowaniu, ale przy przygodnym stężeniu glukozy <200 mg/dl)
• u osoby bez objawów cukrzycy stwierdzono przygodne stężenie glukozy ≥200 mg/dl (11,1 mmol/l), a w kontrolnym oznaczeniu na czczo ≥126 mg/dl (7,0 mmol/l).¹