prof. dr hab. n. med. Dariusz Moczulski

Szanowni Państwo!

Spotykam chorych, którzy nie przerywają przyjmowania zleconych leków nawet w sytuacji wystąpienia u nich ostrej choroby. Najczęściej dotyczy to przypadków związanych z odwodnieniem, takich jak: zaprzestanie doustnego przyjmowania płynów i pokarmów stałych, wymioty, biegunka lub gorączka. Opiekunowie osób starszych często nadal podają im wszystkie zlecone leki, mimo że od kilku dni nie przyjmują one doustnie wystarczającej ilości płynów i pokarmów. To błędne postępowanie wynika zwykle z braku informacji od lekarza, w jakich sytuacjach należy przerwać zleconą terapię. Kontynuowanie stosowania leków, które powinny być odstawione, nierzadko prowadzi do pogłębienia odwodnienia, do zaburzeń elektrolitowych oraz do ostrego uszkodzenia nerek. Wraz z ostrym uszkodzeniem nerek dochodzi do akumulacji stężenia niektórych leków i do nasilenia ich działań niepożądanych. W języku angielskim już wiele lat temu powstało określenie „sick day management”. Pierwotnie odnosiło się ono do chorych na cukrzycę leczonych insuliną, a potem zaczęto go używać w związku z działaniami mającymi na celu zapobieżenie ostremu uszkodzeniu nerek. Chodzi o stworzenie planu postępowania w przypadku wystąpienia ostrej choroby. Strategia sick day management powinna być stosowana praktycznie u każdego chorego, który przyjmuje przynajmniej jeden lek przewlekle. W tym celu należy wskazać pacjentowi, jak powinno wyglądać leczenie w przypadku wystąpienia ostrej choroby. Optymalnym rozwiązaniem byłoby dostarczenie choremu prostej i czytelnej instrukcji w formie pisemnej. Chory lub jego opiekun mógłby sięgnąć do tej informacji w dowolnej chwili. Na przykład można by w niej napisać, że w przypadku zaprzestania przyjmowania doustnie płynów i pokarmów stałych, wystąpienia wymiotów, biegunki lub gorączki należy przerwać stosowanie niesteroidowych leków zapalnych, inhibitorów enzymu konwertującego angiotensynę, antagonistów receptora dla angiotensyny, diuretyków oraz metforminy. Oczywiście przy wydawaniu zaleceń dotyczących odstawiania leków powstaje pewne ryzyko, że pacjent może podejść do nich zbyt poważnie i będzie przerywał przyjmowanie danego preparatu nawet w przypadkach niewielkich dolegliwości. Jeżeli jednak nie przekażemy pacjentowi jasnej informacji, w jakich sytuacjach ma odstawić dany lek, to może się okazać, że zlecenie mu jakiegokolwiek preparatu będzie stanowić dla niego większe zagrożenie, niż gdybyśmy mu w ogóle go nie przepisali.

Tematem aktualnego numeru „Medycyny po Dyplomie” jest „Izolacja i jej wpływ na psychikę człowieka”. Artykuł ten nawiązuje do obecnej pandemii COVID-19 i związanej z nią konieczności przebywania części osób na kwarantannie.