Neurologia

Uporczywa czkawka – diagnostyka i postępowanie

dr hab. n. med. Beata Łabuz-Roszak, prof. UO1,2

mgr Vivian Carbogno-Barnabe3

1Klinika Neurologii, Instytut Nauk Medycznych, Uniwersytet Opolski

2Oddział Neurologii i Udarowy, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. św. Jadwigi w Opolu

3Szkoła Doktorska, Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Beata Łabuz-Roszak, prof. UO

Klinika Neurologii i Oddział Neurologii B,

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. św. Jadwigi

ul. Wodociągowa 4, 45-221 Opole

  • Czkawka powstaje na skutek mimowolnych, mioklonicznych skurczów przepony i mięśni międzyżebrowych, które prowadzą do nagłego, niekontrolowanego zamknięcia krtani
  • Ze względu na czas trwania czkawkę dzieli się na ostrą, przetrwałą i przewlekłą
  • Leczenie przewlekłej, uporczywej czkawki musi być poprzedzone zidentyfikowaniem jej przyczyny (najczęściej jest to GERD, zakażenie H. pylori i stosowanie niektórych leków)

Czkawka to powszechnie występujący problem. Zazwyczaj jest zjawiskiem fizjologicznym i ustępującym samoistnie. Czasami jednak może być objawem poważnej choroby. Wyróżnia się ośrodkowe i obwodowe przyczyny czkawki. U podstaw jej powstawania leżą mimowolne miokloniczne skurcze przepony i mięśni międzyżebrowych, które prowadzą do nagłego zamknięcia krtani. Zarówno czas trwania, jak i częstość występowania mogą być zmienne u każdego pacjenta. Uporczywa czkawka obniża jakość życia i negatywnie wpływa na wykonywanie nawet podstawowych czynności. Jej konsekwencją może być bezsenność i zmęczenie, a także odwodnienie oraz niedożywienie. Jedną z przyczyn krótkotrwałej, ostrej czkawki jest podrażnienie ścian żołądka, które może być spowodowane przez spożywanie pikantnych lub gorących potraw, nadużywanie alkoholu albo palenie tytoniu. Najczęściej występującym schorzeniem powodującym czkawkę jest choroba refluksowa przełyku (GERD – gastroesophageal reflux disease), zapalenie żołądka, a także zakażenie Helicobacter pylori. Czkawka może być również objawem schorzenia neurologicznego, np. choroby ze spektrum zapalenia rdzenia i nerwów wzrokowych (NMOSD – neuromyelitis optica spectrum disorder) czy też udaru mózgu lub nowotworu. W schorzeniach neurologicznych czkawka jest najczęściej skutkiem uszkodzenia pola najdalszego (area postrema), małego obszaru znajdującego się wokół komory czwartej w grzbietowej części rdzenia przedłużonego. Zespół pola najdalszego (APS – area postrema syndrome) charakteryzuje się występowaniem uporczywej czkawki, nudności i wymiotów1-3. Rozwija się u około 1/3 chorych z NMOSD, czyli ze schorzeniem z kręgu przewlekłych autoimmunologicznych chorób demielinizacyjnych ośrodkowego układu nerwowego (OUN), które wiąże się w 60-70% z występowaniem przeciwciał przeciw akwaporynie 4 (AQP4)3.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Czkawka – mechanizm powstawania

Czkawka dotyczy bardzo wielu osób. Jej nazwa pochodzi od łacińskiego słowa „singultus”, co jest tłumaczone jako akt łapania powietrza, westchnienie lub [...]

Klasyfikacja czkawki

Ze względu na czas trwania przyjęto następującą klasyfikację czkawki:

Przyczyny czkawki ostrej

Najczęstsze przyczyny czkawki ostrej to:

Przyczyny czkawki przetrwałej lub przewlekłej

Przyczyny czkawki przetrwałej lub przewlekłej zebrano w tabeli 1.

Leczenie czkawki

Aby rozpocząć leczenie przewlekłej, uporczywej czkawki, należy przede wszystkim znaleźć jej przyczynę. Najczęściej u jej podłoża leży choroba refluksowa przełyku. Co dziesiąty [...]

Skutki przewlekłej czkawki

Utrzymująca się czkawka może skutkować obniżeniem jakości życia, ponieważ powoduje stopniowe wyczerpanie, odwodnienie, niedożywienie, depresję, problemy ze snem, a w skrajnych przypadkach nawet [...]

Podsumowanie

Czkawka przewlekła, uporczywa może być objawem wielu chorób, m.in. choroby refluksowej przełyku, zapalenia żołądka, zakażenia Helicobacter pylori, udaru mózgu, zapalenia osierdzia, [...]

Do góry