Diagnostyka przyczyn wystąpienia żółtaczki może nastręczać wielu problemów. Podwyższone stężenie bilirubiny we krwi klinicznie objawia się jako żółtawe zabarwienie twardówek gałek ocznych, błon śluzowych oraz skóry. Ustalenie właściwego rozpoznania i obranie kierunku leczenia wymagają prześledzenia mechanizmów prowadzących do przyczyn wystąpienia żółtaczki.

Metabolizm bilirubiny

Bilirubina stanowi ostatnie ogniwo w szlaku przemian hemu pochodzącego głównie z metabolizmu hemoglobiny. W układzie siateczkowo-śródbłonkowym przy udziale dehydrogenazy hemowej hem jest przekształcany w biliwerdynę, która następnie ulega redukcji do nierozpuszczalnej w wodzie bilirubiny. W osoczu bilirubina jest transportowana w połączeniu z albuminami. W takiej postaci jako bilirubina niesprzężona (wolna) stanowi około 80% osoczowego stężenia bilirubiny całkowitej. Bilirubina wolna trafia do siateczki endoplazmatycznej hepatocytów. Sprzęgana z resztami kwasu glukuronowego przy udziale UDP-glukuronylotransferazy (UGT) w postaci rozpuszczalnych w wodzie mono- i diglukuronianów bilirubiny jest wydzielana do żółci. W jelicie pod wpływem enzymów bakteryjnych następuje dekoniugacja bilirubiny od glukuronianu i jej przekształcenie do urobilinogenów. Powstałe związki w 20% przechodzą do krążenia i są wydalane z żółcią lub moczem¹. Pozostała część ulega konwersji, m.in. do sterkobiliny – brązowego barwnika².

Podział żółtaczek

Ze względu na przyczynę można wyróżnić: żółtaczki przedwątrobowe powstające w mechanizmie zwiększonej produkcji bilirubiny, zmniejszonego wychwytu przez hepatocyty lub zaburzenia sprzęgania z kwasem glukuronowym; żółtaczki wewnątrzwątrobowe spowodowane uszkodzeniem wątroby; żółtaczki pozawątrobowe powstające na skutek zaburzenia przepływu żółci³. Podział żółtaczek wraz z chorobami stanowiącymi ich podłoże przedstawiono w tabeli 1. 

Przyczyny hiperbilirubinemii

Żółtaczki przedwątrobowe

Zwiększona produkcja

Wzrost stężenia bilirubiny prowadzący do żółtaczki może wynikać z jej nadmiernej obwodowej produkcji. Uwalniana do krwi w przebiegu hemolizy w stężeniu przekraczającym zdolności wychwytu hepatocytów odkłada się w tkankach, powodując żółte zabarwie...