Prawo dla lekarza
Samobójstwo pacjenta podczas hospitalizacji
adw. Anna Popławska
- Na kim ciąży odpowiedzialność za popełnienie przez pacjenta samobójstwa w czasie hospitalizacji
- Jak placówki medyczne mogą się zabezpieczać przed ryzykiem realizacji przez pacjentów prób samobójczych
- Przykłady spraw, w których sądy różnych instancji orzekały o odpowiedzialności placówek medycznych w związku z samobójstwem ich pacjentów w trakcie hospitalizacji
Świadczenia medyczne w odniesieniu do osób z zaburzeniami psychicznymi powinny być realizowane szczególnie starannie i zmierzać do maksymalnego zapewnienia bezpieczeństwa. Wszelkie nieprawidłowości organizacyjne oraz zaniedbania w tym zakresie, które umożliwiają pacjentowi podjęcie skutecznej próby samobójczej, obciążają prawnie placówkę, w której dokonał tego czynu.
Przesłanki odpowiedzialności
Placówka medyczna odpowiada za następstwa samobójczej śmierci pacjenta, jeśli nie dochowa wymagań organizacyjnych prawidłowego funkcjonowania jednostki ochrony zdrowia. Odpowiedzialność szpitala opiera się na zasadzie ryzyka, co znajduje swoją podstawę prawną w dyspozycji art. 430 Kodeksu cywilnego1 (dalej w skrócie: k.c.).
Przepis art. 430 k.c. wprowadza konstrukcję odpowiedzialności za winę podwładnego. Mimo że jest to odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, to jej warunkiem jest wina podwładnego (pracownika szpitala) przy wyrządzeniu szkody osobie trzeciej. Z związku z tym odpowiedzialność ta nie ma charakteru czysto obiektywnego, ale mieszany, ponieważ zależy od winy podwładnego. W najprostszym ujęciu elementy, jakie muszą zaistnieć, by powstała odpowiedzialność z art. 430 k.c., to szkoda, związek przyczynowy i wina. W ujęciu bardziej szczegółowym: do powstania powyższej odpowiedzialności odszkodowawczej niezbędne jest udowodnienie przez poszkodowanego szeregu przesłanek, a mianowicie, że:
- między działaniem lub zaniechaniem sprawcy (nazywanego podwładnym) a szkodą zachodził związek przyczynowy
- zachowanie sprawcy (podwładnego) było zawinione
- uszczerbek został wyrządzony osobie trzeciej, nie zaś podmiotowi ponoszącemu odpowiedzialność
- wyrządzenie szkody nastąpiło przy wykonywaniu przez podwładnego powierzonej mu czynności
- powierzenie czynności nastąpiło na własny rachunek tego, kto według przepisu ma naprawić szkodę (zwanego zwierzchnikiem)
- sprawca w trakcie wykonywania powierzonej czynności podlegał kierownictwu podmiotu ponoszącego odpowiedzialność i miał obowiązek stosowania się do jego wskazówek.
Reasumując, przesłanki odpowiedzialności na podstawie art. 430 k.c. można ująć następująco:
