Wytyczne w praktyce

Dna stawowa w praktyce lekarza rodzinnego – postępowanie w przypadku podejrzenia choroby i leczenia

prof. dr hab. n. med. Witold Tłustochowicz

Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii, Wojskowy Instytut Medyczny – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Witold Tłustochowicz

Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii,

Wojskowy Instytut Medyczny – Państwowy Instytut Badawczy

ul. Szaserów 128, 04-141 Warszawa

e-mail: wtlustochowicz@wim.mil.pl

  • Dna stawowa jest najczęstszą chorobą zapalną stawów
  • Tylko niewielka część chorych na nią cierpiących jest leczona zgodnie z koncepcją terapii ukierunkowanej na cel
  • W artykule przedstawiono najnowsze rekomendacje dotyczące rozpoznania i leczenia dny, w tym obniżającego stężenie kwasu moczowego

Dna stawowa jest typem zapalenia powodowanego wytrącaniem się kryształków moczanu sodu w stawie i wokół niego, co prowadzi do gwałtownego wystąpienia ciężkiego bólu, ocieplenia i obrzęku. Częstość jej występowania jest oceniana na 3,9% populacji w USA, 0,9% we Francji, 1,4-2,5% w Wielkiej Brytanii, 1,4% w Niemczech i stale narasta. Dna stawowa rozwija się głównie u mężczyzn po 30 r.ż. i kobiet po menopauzie, jest częstsza u mężczyzn. Odległe powikłania choroby obejmują uszkodzenie stawów i kamienie nerkowe. Prawie 25% chorych na dnę ma przewlekłą chorobę nerek w stopniu 3 do 5 (współczynnik przesączania kłębuszkowego [GFR – glomerular filtration rate] kategoria G3 do G5). Naturalnie choroba przebiega w kilku stadiach: okres bezobjawowego odkładania kryształków, kiedy chory nie ma żadnych objawów dny definiowanej jako złogi moczanu sodu i jej kliniczne komponenty, takie jak zaostrzenia, przewlekłe dnawe zapalenie stawów i guzki. Napady dny, jeśli występują, są przedzielane okresami bezobjawowymi zwanymi dną międzynapadową.

W codziennej praktyce dna stawowa jest najczęściej leczona przez lekarzy rodzinnych. Zaostrzenia są zwykle leczone za pomocą niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), kolchicyny lub glikokortykosteroidów (GKS). Większość chorych ma jednak kolejne zaostrzenia, których liczba może być zmniejszona przez przyjmowanie leków obniżających stężenie kwasu moczowego (jak allopurynol lub febuksostat). Niemniej tylko 1/3 chorych na dnę przyjmuje tę terapię, a u 1/3 leczonych zostaje osiągnięty cel, czyli obniżenie stężenia kwasu moczowego do określonego poziomu. Chorzy z przewlekłą chorobą nerek często mają przeciwwskazania do stosowania leków obniżających stężenie kwasu moczowego. Zdiagnozowanie dny i odróżnienie jej od innych postaci zapaleń stawów nie zawsze jest proste i dobra metoda rozpoznawania pozostaje nieznana. Istnieje zatem potrzeba poprawienia rozpoznawalności i leczenia dny oraz polepszenia jakości życia chorych. Celem poniższego artykułu jest przedstawienie najnowszych rekomendacji dotyczących tej choroby1,2.

Podejrzenie dny stawowej

Dnę należy podejrzewać u osób zgłaszających jeden z poniższych objawów:

  • gwałtowny początek (częściej w nocy) ciężkiego bólu połączonego z zaczerwienieniem i obrzękiem w jednym lub obu pierwszych stawach śródstopno-paliczkowych (MTP – metatarsophalangeal joint) paluchów
  • występowanie guzków.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Objawy dny

Klasyczne objawy dny zostały opisane szczegółowo w kryteriach klasyfikacyjnych przedstawionych w tabeli 13. Choroba typowo objawia się napadem w stawie śródstopno-paliczkowym palucha (podagra), śródstopia [...]

Rozpoznanie

Podstawą rozpoznania jest dokładny wywiad i badanie przedmiotowe przeprowadzane w celu oceny objawów i oznak. Uważa się, że jeśli chory miał tylko jeden objaw [...]

Postępowanie w napadzie dny

W napadzie dny leczenie pierwszego rzutu stanowią niesteroidowe leki przeciwzapalne, kolchicyna, niekiedy krótkotrwale podawane doustnie lub pozajelitowo (dostawowo, domięśniowo, dożylnie) glikokortykosteroidy. W doborze [...]

Postępowanie po napadzie dny

Po ustąpieniu napadu dny zaleca się:

Strategia leczenia ukierunkowanego na cel

Celem leczenia obniżającego stężenie kwasu moczowego jest osiągnięcie stężenia w surowicy o wartości <360 µmol/l (6 mg/dl). U chorych na dnę, którzy mają guzki [...]

Kiedy skierować do reumatologa

Generalnie chory powinien pozostawać pod opieką lekarza rodzinnego. Skierowanie do lekarza reumatologa należy rozważyć w następujących przypadkach:

Podsumowanie

Dna stawowa jest najczęstszą zapalną chorobą stawów wynikającą z odkładania się kryształków moczanu sodu w przebiegu hiperurykemii. Hiperurykemia to najważniejszy czynnik ryzyka wystąpienia [...]
Do góry