Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT – acti­vated partial thromboplastin time) i czas protrombinowy (PT – prothrombin time) należą do badań przesiewowych hemostazy. Charakteryzują się dużą czułością i małą swoistością, dlatego są przedłużone w wielu różnych defektach krzepnięcia. Na podstawie wyników PT i APTT nie możemy dokładnie rozpoznać, z jakim zaburzeniem hemostazy mamy do czynienia. Niemniej analiza danych klinicznych i wyników badań przesiewowych pozwala na ukierunkowanie procesu diagnostycznego i dobór odpowiednich testów specja­listycznych, na których wynikach opiera się ostateczne rozpoznanie.

Podstawowymi wskazaniami do oznaczenia PT i APTT są: podejrzenie skazy krwotocznej, monitorowanie leczenia przeciwkrzepliwego i badanie przesiewowe przed operacją. Czas protrombinowy jeszcze do niedawna był najczęściej wykonywanym badaniem krzepnięcia. W 2005 roku w Mayo Clinic przeprowadzono 140 000 testów PT i 95 000 APTT¹. Od czasu wprowadzenia bezpośrednich doustnych antykoagulantów (DOAC – direct oral anticoagulants) do leczenia migotania przedsionków i żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej liczba oznaczeń PT znacznie się zmniejszyła.

Historia

W 1914 roku Howell jako pierwszy wprowadził określenie „czas protrombinowy”, które nie miało nic wspólnego z obecnie stosowanym testem. Prawdziwym ojcem tego badania krzepnięcia jest Armand Quick. W 1935 roku wykazał on, że dodając silną tromboplastynę do osocza szczawianowego, czas krzepnięcia, przy odpowiedniej rekalcyfikacji osocza, odzwierciedla stężenie protrombiny. Quick jako tromboplastyny użył ekstraktu z mózgu królika. Początkowo prawidłowy PT wynosił ok. 23 s. Po wprowadzeniu przez Quicka innej metody suszenia tkanki mózgowej królika udało się skrócić PT do ok. 12 s². Czas protrombinowy był prawidłowy u chorych na hemofilię, a więc nie był przydatny w diagnostyce tej skazy krwotocznej.

W 1953 roku Robert Langdell, Robert Wagner i Kenneth Brinkhous z Uniwersytetu Północnej Karoliny wprowadzili do diagnostyki hemofilii czas częściowej tromboplastyny (PTT – partial thromboplastin time). Było to przełomowe wydarzenie usprawniające d...

Czas protrombinowy

Czas protrombinowy służy do oceny sprawności zewnątrzpochodnego szlaku krzepnięcia i wspólnej drogi (ryc. 1). Ulega on wydłużeniu przy niedoborze czynnika VII oraz fibrynogenu, protrombiny, czynników V i X. Charakteryzuje się większą czułością w w...