Choroby internistyczne u kobiet w ciąży
Zakażenia odmatczyne
prof. dr hab. n. med. Barbara Królak-Olejnik
- Etiologia wybranych zakażeń odmatczynych oraz postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne, które w wielu sytuacjach jest możliwe do przeprowadzenia już w czasie ciąży
- Metody zapobiegania zakażeniom odmatczynym, w których istotną rolę odgrywają szczepienia, badania profilaktyczne w ciąży oraz właściwe zasady higieny
- Skutki zakażenia płodu we wczesnym okresie ciąży (poronienia, porody martwych płodów, ciężkie wady rozwojowe płodu)
Zakażenia odmatczyne dotyczą schorzeń wynikających z przeniesienia drobnoustrojów chorobotwórczych z matki na dziecko zarówno w okresie ciąży, jak i w czasie porodu oraz po rozwiązaniu. Zakażenia te określono akronimem TORCH, w którym poszczególne litery oznaczają patogeny wywołujące infekcję:
- T oznacza Toxoplasma gondii
- O (other) – inne: Chlamydia trachomatis, wirus zapalenia wątroby typu B (HBV – hepatitis B virus), wirus zapalenia wątroby typu C (HCV – hepatitis C virus), ludzki wirus niedoboru odporności (HIV – human immunodeficiency virus), wirus grypy, Listeria monocytogenes, wirus odry, parwowirus B19, Plasmodium falciparum, Treponema pallidum, wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV – varicella-zoster virus)
- R (rubella virus) – wirus różyczki
- C (cytomegalovirus) – cytomegalowirus (CMV)
- H (herpes simplex virus) – ludzki wirus Herpes (HSV).
Zakażenia płodu we wczesnym okresie ciąży mogą prowadzić do poronienia, porodów martwych płodów lub porodów przedwczesnych. Mogą również być powodem ciężkich wad rozwojowych płodu. Kliniczne cechy wrodzonego zakażenia patogenami z grupy TORCH są niejednoznaczne, a rozpoznanie często jest trudne do ustalenia. Wśród najczęstszych niespecyficznych objawów klinicznych występują:
- cechy ograniczenia wzrastania płodu (FGR – fetal growth restriction)
- hepatosplenomegalia
- hiperbilirubinemia
- zaburzenia hematologiczne
- objawy oczne, skórne
- wady wielu układów i narządów.
Szczególnie zatem istotne jest przeprowadzenie badania statusu immunologicznego matki, najlepiej w I trymestrze ciąży. Obecnie diagnostykę w kierunku zespołu TORCH można wykonać znacznie wcześniej, bo już na etapie planowania ciąży. Badania zlecane są także noworodkom, u których występują objawy mogące sugerować zakażenie podczas rozwoju wewnątrzmacicznego. Postępowanie dotyczące noworodka bezpośrednio po urodzeniu jest lepiej ukierunkowane, jeżeli w ciąży wykonano badania pozwalające na ustalenie rozpoznania. Warto pamiętać, że w wielu sytuacjach możliwe jest rozpoczęcie leczenia już w okresie ciąży, po właściwie postawionej diagnozie.
