Wybór leku powinien być dokonywany na podstawie jego profilu farmakokinetyczno-farmakodynamicznego i kontekstowo w odniesieniu do pacjenta i wskazań klinicznych. Metamizol jest prolekiem; efekt kliniczny wynika z działania jego aktywnych metabolitów (m.in. 4-MAA, 4-AA). Jest to lek analgetyczny, spazmolityczny i przeciwgorączkowy^1-4. Zalicza się go do grupy analgetyków nieopioidowych i warto przypomnieć, że jego mechanizm działania zasadniczo różni się zarówno od niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), jak i paracetamolu. Z oczywistych przyczyn nie można go zakwalifikować do NLPZ. Metamizol, w przeciwieństwie do NLPZ, jest pozbawiony działania przeciwzapalnego, co także, o czym nie wolno zapominać, ogranicza jego działania niepożądane. W 2012 roku zidentyfikowano nowe metabolity metamizolu, co zmieniło zasadnicze podejście do stosowania leku w praktyce ambulatoryjnej oraz klinicznej. Dotyczy to nie tylko poszerzenia wskazań klinicznych, lecz także nowych możliwości stosowania leku w leczeniu skojarzonym. Metabolity metamizolu wykazują działanie hamujące syntezę prostaglandyn, głównie poprzez hamowanie aktywności cyklooksygenaz 1 oraz 2 (COX1, COX2). Metamizol dodatkowo wpływa na układ kannabinoidowy oraz w mechanizmie ośrodkowym wykazuje efekt spazmolityczny poprzez hamowanie wychwytu zwrotnego adenozyny. Ponadto indukuje desensytyzację receptorów opioidowych typu µ, co ma szczególne znaczenie w przypadku kojarzenia metamizolu z analgetykami opioidowymi^1,5-7.

Zastosowanie metamizolu u pacjenta z gorączką

Metamizol jest lekiem, który z uwagi na wielokierunkowe mechanizmy działania można skutecznie i bezpiecznie stosować w leczeniu gorączki. Działanie metamizolu wpisuje się w mechanizmy patogenetyczne, które towarzyszą powstawaniu gorączki.

Gorączka jest odpowiedzią ustroju prowokowaną przez pirogeny egzogenne, w szczególności przez wirusy, bakterie, a także ich toksyny oraz alergeny, kompleksy immunologiczne i aktywne składowe dopełniacza. W momencie zadziałania pirogenu monocyty i makrofagi zaczynają uwalniać cytokiny o działaniu pirogennym, wśród których najważniejsze znaczenie mają interleukiny 1 i 6 (IL1, IL6) oraz czynnik mart­wicy nowotworów (TNFα – tumor necrosis factor α). Wy­mie­nione cytokiny, penetrując przez barierę krew–mózg, indukują ekspresję oraz aktywność COX2, która staje się źródłem prostaglandyny 2 (PGE2), działającej głównie na area preoptica podwzgórza właściwego. W wyniku działania PGE2 docho­dzi poprzez cykliczny monofosforan adenozyny (cAMP) do wzbu­dzenia ośrodka termoregulacji i przestawienia na wyższy poziom punktu równowagi termicznej.