Zalecenie 1. Zaleca się, aby do rozpoznawania wrodzonych wad układu moczowego u dzieci wykorzystywać ultrasonografię jako podstawową metodę diagnostyki obrazowej.

Siła rekomendacji 1A

Rozpoznanie wad wrodzonych układu moczowego (WWUM) u dzieci ustala się dzięki diagnostyce obrazowej. Za podstawową technikę obrazowania przyjęto ultrasonografię (USG), ponieważ badanie to pozwala uwidocznić wszystkie elementy układu moczowego, zarówno prenatalnie, jak i po porodzie¹. U dzieci w każdym wieku, a także u płodów USG daje możliwość nieinwazyjnego zobrazowania układu moczowego w każdych warunkach klinicznych. Do głównych zalet metody należy przed wszystkim brak szkodliwego wpływu ultradźwięków na organizm, w tym także na płód i noworodka, co z jednej strony nie naraża osoby badanej na działania niepożądane (na przykład promieniowanie jonizujące), a z drugiej pozwala na powtarzanie badań w zależności od potrzeb klinicznych².

USG została zaakceptowana przez wszystkie środowiska naukowe, w tym przez położników, radiologów, urologów i nefrologów, jako badanie z wyboru w rozpoznawaniu WWUM^3-6.

Zalecenie 2. Zaleca się, aby badanie ultrasonograficzne wykonywał w odpowiednich warunkach specjalista przeszkolony w zakresie rozpoznawania wrodzonych wad układu moczowego.

Siła rekomendacji 1A

Badanie ultrasonograficzne noworodków i niemowląt charakteryzuje się dużą specyfiką w porównaniu z badaniami pacjentów z innych grup wiekowych. Zmieniający się obraz USG nerek w okresie okołoporodowym i po urodzeniu, rozmaitość wariantów anatomicznych oraz wad wrodzonych układu moczowego mogą sprawiać trudność w interpretacji wyniku badania i ustaleniu prawidłowego rozpoznania. Dlatego też badanie wymaga uwagi i dużego doświadczenia badającego. Ogólne zasady prowadzenia badania zostały zawarte w załączniku nr 1.

Zalecenie 3. Zaleca się, aby wykonać ponowne badanie USG weryfikujące rozpoznanie u pacjenta z podejrzeniem wady wrodzonej układu moczowego w specjalistycznym ośrodku przed podjęciem decyzji o rozszerzeniu diagnostyki obrazowej.

Siła rekomendacji 1D

Podejrzenie występowania WWUM najczęściej wysuwa się na podstawie badania USG wykonanego w czasie diagnostyki prenatalnej lub postnatalnej na oddziałach neonatologicznych, rzadziej w pierwszych tygodniach po porodzie w opiece ambulatoryjnej. Ustalenie rozpoznania wady powoduje pojawienie się wielu problemów natury medycznej i psychologicznej (u rodziców), których powinien być świadomy każdy wykonujący badanie USG (tab. 1).

Tabela 1. Problemy pojawiające się podczas ultrasonograficznej diagnostyki wad wrodzonych układu moczowego

Ze względu na różnorodność wrodzonych wad układ moczowego, możliwość ich progresji, różny stopień ryzyka uszkodzenia nerek i układu wyprowadzającego mocz (moczowody, pęcherz moczowy, cewka) przed rozpoczęciem dalszego postępowania konieczne jest wykonanie weryfikującego badania USG w ośrodku specjalistycznym (dwustopniowa weryfikacja wady).

W trakcie diagnostyki WWUM z poszerzeniem układu kielichowo-miedniczkowego (UKM) konieczna jest dokładna ocena stopnia poszerzenia miedniczki, kielichów i moczowodu, a także szerokości warstwy miąższowej nerek (załącznik nr 2). Na podstawie stopnia poszerzenia i dodatkowych objawów ultrasonograficznych przeprowadza się stratyfikację do grupy ryzyka rozwoju uropatii zaporowej i planuje rozpoczęcie dalszej diagnostyki (załącznik nr 2)⁶.