Badanie ultrasonograficzne u pacjentów z wrodzoną wadą układu moczowego w diagnostyce postnatalnej
dr n. med. Piotr Czarniak
Zalecenie 1. Zaleca się, aby do rozpoznawania wrodzonych wad układu moczowego u dzieci wykorzystywać ultrasonografię jako podstawową metodę diagnostyki obrazowej.
Siła rekomendacji 1A
Rozpoznanie wad wrodzonych układu moczowego (WWUM) u dzieci ustala się dzięki diagnostyce obrazowej. Za podstawową technikę obrazowania przyjęto ultrasonografię (USG), ponieważ badanie to pozwala uwidocznić wszystkie elementy układu moczowego, zarówno prenatalnie, jak i po porodzie1. U dzieci w każdym wieku, a także u płodów USG daje możliwość nieinwazyjnego zobrazowania układu moczowego w każdych warunkach klinicznych. Do głównych zalet metody należy przed wszystkim brak szkodliwego wpływu ultradźwięków na organizm, w tym także na płód i noworodka, co z jednej strony nie naraża osoby badanej na działania niepożądane (na przykład promieniowanie jonizujące), a z drugiej pozwala na powtarzanie badań w zależności od potrzeb klinicznych2.
USG została zaakceptowana przez wszystkie środowiska naukowe, w tym przez położników, radiologów, urologów i nefrologów, jako badanie z wyboru w rozpoznawaniu WWUM3-6.
Zalecenie 2. Zaleca się, aby badanie ultrasonograficzne wykonywał w odpowiednich warunkach specjalista przeszkolony w zakresie rozpoznawania wrodzonych wad układu moczowego.
Siła rekomendacji 1A
Badanie ultrasonograficzne noworodków i niemowląt charakteryzuje się dużą specyfiką w porównaniu z badaniami pacjentów z innych grup wiekowych. Zmieniający się obraz USG nerek w okresie okołoporodowym i po urodzeniu, rozmaitość wariantów anatomicznych oraz wad wrodzonych układu moczowego mogą sprawiać trudność w interpretacji wyniku badania i ustaleniu prawidłowego rozpoznania. Dlatego też badanie wymaga uwagi i dużego doświadczenia badającego. Ogólne zasady prowadzenia badania zostały zawarte w załączniku nr 1.
Zalecenie 3. Zaleca się, aby wykonać ponowne badanie USG weryfikujące rozpoznanie u pacjenta z podejrzeniem wady wrodzonej układu moczowego w specjalistycznym ośrodku przed podjęciem decyzji o rozszerzeniu diagnostyki obrazowej.
Siła rekomendacji 1D
Podejrzenie występowania WWUM najczęściej wysuwa się na podstawie badania USG wykonanego w czasie diagnostyki prenatalnej lub postnatalnej na oddziałach neonatologicznych, rzadziej w pierwszych tygodniach po porodzie w opiece ambulatoryjnej. Ustalenie rozpoznania wady powoduje pojawienie się wielu problemów natury medycznej i psychologicznej (u rodziców), których powinien być świadomy każdy wykonujący badanie USG (tab. 1).
![Small 72893](/publish/system/pub_assets/files/112497/small_72893.jpg)
Tabela 1. Problemy pojawiające się podczas ultrasonograficznej diagnostyki wad wrodzonych układu moczowego
Ze względu na różnorodność wrodzonych wad układ moczowego, możliwość ich progresji, różny stopień ryzyka uszkodzenia nerek i układu wyprowadzającego mocz (moczowody, pęcherz moczowy, cewka) przed rozpoczęciem dalszego postępowania konieczne jest wykonanie weryfikującego badania USG w ośrodku specjalistycznym (dwustopniowa weryfikacja wady).
W trakcie diagnostyki WWUM z poszerzeniem układu kielichowo-miedniczkowego (UKM) konieczna jest dokładna ocena stopnia poszerzenia miedniczki, kielichów i moczowodu, a także szerokości warstwy miąższowej nerek (załącznik nr 2). Na podstawie stopnia poszerzenia i dodatkowych objawów ultrasonograficznych przeprowadza się stratyfikację do grupy ryzyka rozwoju uropatii zaporowej i planuje rozpoczęcie dalszej diagnostyki (załącznik nr 2)6.