Zalecenie 7. Zaleca się, by nieprawidłowości budowy układu moczowego wykryte prenatalnie zostały potwierdzone lub wykluczone w badaniach postnatalnych.

Siła rekomendacji 1B

Zalecenie 8. Zaleca się, aby pierwsze diagnostyczne badanie ultrasonograficzne układu moczowego u dzieci z prenatalnym podejrzeniem jego wady odbyło się do 5 doby życia lub do czasu wypisu ze szpitala, z wyjątkiem noworodków z podejrzeniem przeszkody podpęcherzowej, małowodziem w wywiadzie lub po interwencjach prenatalnych; u tych noworodków badanie ultrasonograficzne należy wykonać w ciągu pierwszych 48 godzin po urodzeniu.

Siła rekomendacji 1C

Zalecenie 9. U dzieci z prenatalnym podejrzeniem wady wrodzonej układu moczowego, która nie została potwierdzona po porodzie, zaleca się wykonanie kolejnego badania ultrasonograficznego w 4-6 tygodniu życia.

Siła rekomendacji 1C

Rycina 1. Postępowanie wstępne u dziecka z prenatalnym poszerzeniem układu kielichowo-miedniczkowego

Wady układu moczowego są jednymi z najczęściej stwierdzanych wad w diagnostyce prenatalnej. Podejrzewane są z częstością sięgającą 3/100 ciąż¹. Najnowsze doniesienia podają niższe wartości – ok. 0,39% prenatalnie i 0,04-0,29% po urodzeniu^2,3. W badaniach kohortowych wykazano, że po urodzeniu uzyskuje się potwierdzenie klinicznie istotnej malformacji u ponad 30-40% dzieci, a 10-15% wymaga interwencji chirurgicznej w pierwszym roku życia^4,5.

Badania przesiewowe noworodków wykazują wysoką czułość (77%) i swoistość (84%) diagnostyki prenatalnej w wykrywaniu wad układu moczowego⁶. Nie ma badań randomizowanych dotyczących tego aspektu dalszego prowadzenia badań prenatalnych, lecz zasady dobrej praktyki lekarskiej nakazują kontynuację badań po porodzie u dzieci z prenatalnym podejrzeniem wady układu moczowego. Zwraca się na to uwagę we wszystkich dostępnych rekomendacjach^2,7-9.

Eksperci z wielu krajów są zgodni co do terminu pierwszego postnatalnego badania ultrasonograficznego. Decyduje o nim rodzaj wady podejrzewanej prenatalnie, towarzyszące wady wrodzone, ogólny stan noworodka oraz ilość wód płodowych. Wady takie, jak: poszerzenie górnych dróg moczowych, agenezja nerki, obecność torbieli w nerkach, zaburzenia echogeniczności miąższu nerek, z reguły powinny być oceniane w 3-5 dobie po urodzeniu.

Fizjologicznie mniejsza ilość moczu wydalanego przez noworodka w pierwszych 2 dobach życia może niekorzystnie wpływać na czułość oceny poszerzenia dróg moczowych¹⁰. W przypadkach wcześniejszego wypisywania dziecka z oddziału noworodkowego z uwagi na dobry stan ogólny USG można wykonać w dniu wypisu i na jego podstawie ustalić dalsze postępowanie^7,8.

Wady, które mogą od urodzenia przebiegać z upośledzeniem czynności nerek lub ciężką uropatią zaporową wymagającą odbarczenia, powinny być diagnozowane w trybie pilnym w ciągu 48 godzin od urodzenia¹¹. Ponadto niektóre dane z wywiadu położniczego – małowodzie, wielowodzie i interwencje prenatalne – kwalifikują do przyspieszonej diagnostyki^1,6,8,9.

W przypadku wad wrodzonych wynik pierwszego badania po urodzeniu może nie potwierdzić obserwacji prenatalnych. Zdarzyć się to może na przykład w przypadku niewielkich poszerzeń dróg wyprowadzających mocz (UTD 1-2) lub nieznacznych zaburzeń echogeniczności miąższu nerek^1,4. Jest to związane z jakością wykonywanych badań skriningowych i/lub naturalnym przebiegiem wady w czasie rozwoju dziecka. Z tego powodu zaleca się kolejne badanie ultrasonograficzne po 4-6 tygodniach od urodzenia w celu potwierdzenia lub wykluczenia wady^8,10,12.