Streszczenie

Choroba Alzheimera jest od lat jednym z najważniejszych wyzwań dla systemów ochrony zdrowia krajów rozwiniętych. Badania epidemiologiczne, zwłaszcza prowadzone w kontekście potencjalnie modyfikowalnych czynników ryzyka jej rozwoju, pokazują jednak, że możliwe są interwencje (głównie dotyczące stylu życia i zachowań zdrowotnych), które już dziś hamują obserwowany przez wiele lat wzrost zachorowań. Główny nurt badawczy dotyczył w ostatnich latach poprawy diagnostyki, zwłaszcza poprzez poszukiwania wczesnych biomarkerów. Badania te, choć niewątpliwie efektywne, nie przełożyły się na istotne dla praktyków zmiany w kryteriach diagnostycznych. Biomarkery mają obecnie swoje miejsce w ośrodkach badawczych i nie zostały wprowadzone jako konieczny element procedur diagnostycznych przez żaden ze zmienianych ostatnio systemów klasyfikacyjnych (DSM-5, NIA-AA). Na poziomie podstawowej wiedzy patogenetycznej coraz więcej danych wskazuje na fakt, że klasyczna hipoteza amyloidowa nie w pełni wyjaśnia rozwój neurodegeneracji w chorobie Alzheimera. Liczne odkrycia nowych, niedających się łatwo powiązać z amyloidem genetycznych czynników ryzyka (głównie badania typu GWAS; około 20 nowych genów ryzyka) oraz niepowodzenia nowych metod leczenia opartych o hipotezę amyloidową (zwłaszcza immunoterapii) skłaniają do prób rewizji myślenia o patogenezie choroby.

Epidemiologia: dobre wieści i plan działania

Badania epidemiologiczne nad rozpowszechnieniem choroby Alzheimera (Alzheimer disease, AD) jeszcze do niedawna rysowały przyszłość w ciemnych barwach. Klasyczne projekcje, oparte o dane z końca lat 90. ubiegłego stulecia i wiedzę na temat czynnikó...

W czasie tegorocznego szczytu G8 międzynarodowa grupa ekspertów (w tym autor tego doniesienia) sformułowała propozycje natychmiastowych działań możliwych do szybkiego wdrożenia w celu poprawy sytuacji epidemiologicznej w zakresie otępień i choroby Alzheimera. Wskazano na konieczność przeprowadzenia dużych badań prewencyjnych oceniających skuteczność takich interwencji, jak ćwiczenia fizyczne, zmniejszenie stężenia glukozy (w tym leczenie cukrzycy), leczenie nadciśnienia tętniczego, stosowanie diety bogatej w nienasycone kwasy tłuszczowe i witaminy z grupy B, treningi poznawcze i aktywności społeczne. Na poziomie rekomendacji z zakresu zdrowia publicznego grupa ta zaleca zaprzestanie palenia tytoniu, aktywność fizyczną, dietę bogatą w owoce, warzywa i ryby, unikanie nadwagi i nadużywania alkoholu oraz leczenie nadciśnienia.¹⁵