Choroby naczyniowe

Redaktor działu: dr n. med. Jarosław Pniewski, Oddział Neurologiczny, Szpital Czerniakowski, Warszawa

Naczyniopochodne bóle głowy

Diana Paszkiewicz-Woźniak

Oddział Neurologii, Szpital Kolejowy im. Włodzimierza Roeflera, Pruszków

Adres do korespondencji: lek. Diana Paszkiewicz-Woźniak Oddział Neurologii Szpital Kolejowy im. Włodzimierza Roeflera SPZOZ ul. Warsztatowa 1 05-800 Pruszków

Neurologia po Dyplomie 2014; 9 (5): 15-40

Wprowadzenie

Ból głowy jest jedną z najczęstszych dolegliwości i częstym powodem skłaniającym pacjentów do poszukiwania pomocy zarówno u neurologa, jak i lekarza pierwszego kontaktu. Dokładne wskaźniki chorobowości związane z tą dolegliwością nie są znane, jak jednak wykazują wyniki badań dotyczących populacji europejskiej, co druga osoba dorosła odczuwa ból głowy co najmniej raz w roku.1 Ogólnie rzecz biorąc, bóle głowy można podzielić na pierwotne (samoistne) i wtórne (tab. 1).2 Spośród tych pierwszych najczęściej spotyka się napięciowe bóle głowy i migrenę. Druga grupa obejmuje wiele stanów, chorób i innych przyczyn bólu głowy, począwszy od łagodnych, takich jak gorączka, a skończywszy na poważnych przyczynach, takich jak guz mózgu czy krwawienie śródczaszkowe. W przypadku wtórnych bólów głowy ważne jest zwracanie uwagi na charakterystyczne objawy sugerujące istnienie patologii, której ból głowy jest manifestacją. W celu łatwego zapamiętania tych objawów pomocne może być wykorzystanie angielskiego akronimu 2SNOOP4, sygnalizującego obecność objawów i chorób, które sugerują, że ból głowy jest manifestacją innej, często poważnej, choroby (tab. 2). Niepokój powinien wzbudzić również ból głowy wybudzający pacjenta ze snu oraz nieznany dotychczas ból głowy zlokalizowany po jednej stronie.

W praktyce termin naczyniopochodne bóle głowy używany jest często w odniesieniu do różnych stanów – od łagodnych, często kwalifikujących się do grupy pierwotnych bólów głowy, do poważnych chorób związanych z patologią naczyniową. W artykule skupiono się na podgrupie bólów głowy bezpośrednio związanych z chorobą naczyń głowy i szyi. Opierając się na najnowszej klasyfikacji bólów głowy, opracowanej przez International Headache Society (IHS), to właśnie tę grupę chorób określono mianem naczyniopochodnych bólów głowy.

Przewodzenie bodźców bólowych ze struktur zewnątrz- i wewnątrzczaszkowych

Inaczej niż w przypadku pierwotnych bólów głowy, takich jak migrena czy klasterowe bóle głowy, których mechanizm powstawania jest ośrodkowy i wywoływany określoną stymulacją, wtórne bóle głowy zwykle są wynikiem zaburzenia funkcji lub mechanicznego uszkodzenia struktur wrażliwych na ból. W niektórych jednak chorobach naczyń patomechanizm powstawania bólu głowy może być, przynajmniej częściowo, wspólny z patomechanizmem migreny, co przekłada się na obraz kliniczny choroby.

Do struktur wewnątrzczaszkowych wrażliwych na ból należą tętnice koła Willisa i początkowe odcinki ich odgałęzień, tętnice opony twardej, duże żyły i zatoki opony twardej, sierp mózgu i części opony twardej, znajdujące się w pobliżu naczyń krwiono...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przewodzenie bodźców bólowych ze struktur zewnątrz- i wewnątrzczaszkowych

Inaczej niż w przypadku pierwotnych bólów głowy, takich jak migrena czy klasterowe bóle głowy, których mechanizm powstawania jest ośrodkowy i wywoływany [...]

Ogólne zasady postępowania z pacjentem z bólem głowy

<<>>W diagnostyce różnicowej bólów głowy istotne znaczenie ma zebranie szczegółowego wywiadu, dotyczącego charakteru bólu, jego lokalizacji, szybkości narastania, czasu trwania [...]

Naczyniopochodne bóle głowy – bóle spowodowane chorobami naczyń głowy i/lub szyi

<<>>Bóle głowy spowodowane patologią naczyń głowy i/lub szyi obejmują różnorodną grupę chorób, zarówno o ostrym, podostrym, jak i stopniowo postępującym [...]

Ból głowy przypisywany udarowi niedokrwiennemu lub przemijającemu niedokrwieniu mózgu

Ból głowy związany z udarem niedokrwiennym mózgu definiuje się jako nowy ból pojawiający się w związku czasowym z wystąpieniem objawów udaru.9 [...]

Ból głowy przypisywany nieurazowemu krwotokowi wewnątrzczaszkowemu

W porównaniu z chorymi z udarem niedokrwiennym mózgu, u osó b z samoistnym krwotokiem śródmózgowym (intracerebral hemorrhage, ICH) ból głowy jest [...]

Ból głowy przypisywany zapaleniu tętnic

Zapalenie naczyń obejmujące ośrodkowy układ nerwowy (OUN) jest heterogenną grupą chorób, definiowaną jako zapalenie tętnic lub żył, które na skutek niedokrwienia [...]

Ból głowy przypisywany chorobie tętnicy szyjnej lub kręgowej w odcinku szyjnym

Ten rozdział obejmuje niezapalne choroby i stany wynikające z uszkodzenia tętnic szyjnych i/lub kręgowych w odcinku szyjnym. Ból związany z takim [...]

Ból głowy przypisywany zakrzepicy żylnej mózgu

Zakrzepica żylna mózgu (cerebral venous thrombosis, CVT) stanowi 0,5% wszystkich udarów mózgu i dotyczy pacjentów w każdym wieku.84 Największa zapadalność dotyczy [...]

Ból głowy przypisywany innym ostrym chorobom tętnic wewnątrzczaszkowych

Embolizacja tętniaka może powodować zmniejszenie lub ustąpienie istniejącego wcześniej bólu głowy, w niektórych przypadkach (około 10%) po wykonaniu zabiegu obserwuje się [...]

Ból głowy przypisywany waskulopatii dziedzicznej

Ból głowy występujący jako element fenotypowego spektrum genetycznych waskulopatii mózgowych charakteryzuje się zwykle występowaniem nawracających ataków, które mogą mieć cechy bólu [...]

Ból głowy związany z udarem przysadki

Zawał krwotoczny przysadki to rzadki zespół kliniczny, stanowiący stan zagrożenia życia i przejawiający się w większości przypadków bólem głowy o nagłym, [...]

Podsumowanie

Naczyniopochodne bóle głowy stanowią bardzo obszerną grupę wtórnych bólów głowy. W większości chorób leżących u podłoża bólu objawy nie są specyficzne [...]
Do góry