Wprowadzenie

Zależność między nadużywaniem alkoholu a występowaniem napadów padaczkowych jest złożonym problemem. Przewlekłe spożywanie alkoholu (bez innych chorób towarzyszących) zwiększa ryzyko wystąpienia pierwszego w życiu napadu padaczkowego 2-, a nawet 10-krotnie (zwłaszcza u osób spożywających >200 g alkoholu na dobę), niezależnie od płci.^1,2 Ponieważ do większości napadów dochodzi w przebiegu zespołu abstynencyjnego (według różnych źródeł częstość występowania napadów padaczkowych w przebiegu zespołu odstawiennego wynosi od 28 do aż 88%),^3-5 część lekarzy uznaje wszelkie napady u osób z wywiadem nadużywania alkoholu za związane z zespołem odstawiennym i w nim upatruje przyczyny napadów. Jak wynika z powyższego zestawienia u pewnego odsetka osób z dodatnim wywiadem w kierunku zespołu zależności alkoholowej (ZZA) napady padaczkowe nie muszą być skutkiem odstawienia alkoholu. Część z nich może być wynikiem zmian pobudliwości komórek nerwowych wskutek przewlekłej ekspozycji na ten toksyczny środek. U podłoża innych może leżeć uszkodzenie OUN w przebiegu innych chorób – metabolicznych, zakaźnych, nowotworowych.⁶ Pacjenci z zespołem zależności alkoholowej należą również do grupy o zwiększonym ryzyku urazów, w tym urazów głowy⁷ oraz, w przypadku osób spożywających znaczne ilości alkoholu, także do grupy chorych o zwiększonym ryzyku udarów mózgu (zarówno niedokrwiennych, jak i krwotocznych),^8,9 a więc są grupą, w której częstość występowania ogniskowego uszkodzenia OUN jest większa, a co za tym idzie grupą, w której częściej też dochodzi do rozwoju padaczki objawowej. Napady ogniskowe występują u ok. 24% chorych z napadami padaczkowymi związanymi z nadużywaniem alkoholu, a u 17-21% z nich stwierdza się strukturalne uszkodzenie OUN (m.in. krwiaki, guzy czy malformacje naczyniowe).¹⁰

Mówiąc zatem o napadach padaczkowych u osób z zespołem zależności alkoholowej należy uwzględnić trzy sytuacje kliniczne:

1. napady padaczkowe wyłącznie w przebiegu zespołu abstynencyjnego,
2. napady padaczkowe u osoby z padaczką idiopatyczną lub objawową (np. pourazową, poudarową czy w przebiegu guzów pierwotnych lub przerzutowych OUN) i towarzyszącym uzależnieniem od alkoholu, w przebiegu którego także może dodatkowo dochodzić do występowania zespołu odstawiennego – wówczas oprócz napadów padaczkowych w przebiegu choroby podstawowej (padaczki) występują napady w przebiegu zespołu abstynencyjnego,
3. napady padaczkowe u osoby z zespołem zależności alkoholowej i padaczką, u podłoża której leżą zmiany na poziomie komórkowym będące wynikiem przewlekłej ekspozycji OUN na alkohol (tzw. padaczka alkoholowa).