Afazja jest jednym z najczęstszych i najbardziej inwalidyzujących następstw udaru mózgu. W ciągu roku zdrowienia u większości chorych dochodzi do poprawy porozumiewania się słownego. Korzystne zmiany o charakterze wczesnej spontanicznej odbudowy funkcji, wspieranej rehabilitacją, dokonują się w pierwszych tygodniach i miesiącach od zachorowania. Wraz z wygasaniem naturalnych procesów samonaprawczych coraz większą rolę w poprawie ma behawioralna terapia językowa, będąca standardem postępowania terapeutycznego. Poza nią poszukuje się innych możliwości terapeutycznych, głównie w zakresie farmakoterapii oraz zabiegów neurofizjologicznych.

Wprowadzenie

Afazja jest heterogenicznym zespołem zaburzeń poznawczych, przejawiającym się trudnościami w tworzeniu i/lub rozumieniu języka mówionego i pisanego. Zaburzenia językowe znacznie utrudniają funkcjonowanie społeczne. Ograniczają słowny kontakt z ludźmi poprzez wyrażanie opinii, intencji, emocji. Uniemożliwiają pełnienie ról społecznych w życiu zawodowym i prywatnym, przyczyniają się do izolacji chorego.

Najczęstszą przyczyną afazji jest udar mózgu (80% przypadków), zlokalizowany zwykle w obrębie unaczynienia tętnicy środkowej mózgu lewej.¹ Po pierwszym w życiu udarze mózgu zaburzenia językowe występują u ponad 1/3 chorych.² Obraz kliniczny zależy od umiejscowienia i zakresu uszkodzenia korowo-podkorowych struktur językowych, a także poudarowych zakłóceń w poziomach wzbudzenia półkul mózgu.³ W najogólniejszej – dychotomicznej klasyfikacji zaburzeń językowych wyróżnia się:

• afazję niepłynną, powodowaną uszkodzeniem przednich, tj. czołowych części systemu językowego (wypowiedzi ubogie treściowo z powodu trudności w aktualizacji i artykulacji słów, uproszczone składniowo, agramatyczne, realizowane wolno, z wysiłkiem, nieodpowiednio intonowane) i
• afazję płynną wynikającą z uszkodzeń tylnych z zajęciem struktur skroniowych i skroniowo-ciemieniowych (upośledzenie rozumienia mowy, wypowiedzi płynne, tworzone z łatwością artykulacyjną, zwykle poprawne intonacyjnie i składniowo, lecz często niezrozumiałe, zawierające słowa zniekształcone brzmieniowo, czasem pauzy powodowane trudnością aktualizacji słów).⁴

U większości pacjentów z afazją poudarową w pierwszych tygodniach od zachorowania obserwuje się stopniową poprawę zdolności językowych, związaną z samoistnymi procesami samonaprawczymi, wspieranymi często rehabilitacją. Najkorzystniejsze i najbard...

Samoistna poprawa językowa po udarze mózgu

Dynamiczna, czasem spektakularna poprawa językowa we wczesnym okresie poudarowym przypisywana jest głównie procesom przebiegającym na poziomie neuroanatomicznym i neurofizjologicznym. Dzięki nim część osób dotkniętych udarem zdrowieje w pełni spon...