Niniejsza praca stanowi kompleksowe omówienie urazów związanych z uszkodzeniem nerwów obwodowych. Opisano w niej drobiazgowo typy uszkodzenia nerwów obwodowych, rolę elektroneurografii, elektromiografii, ultrasonografii i rezonansu magnetycznego w ich diagnostyce oraz metody leczenia i rokowanie.

Wprowadzenie

Uszkodzenie nerwu obwodowego wskutek urazu daje konkretne objawy kliniczne i charakterystyczny obraz neurofizjologiczny. Do wykonywanych w określonych przedziałach czasowych procedur diagnostycznych zaliczają się: badanie kliniczne, ocena przewodnictwa (ENG – elektroneurografia) i zapis czynności mięśni (EMG – elektromiografia). Pomocne są również badania obrazowe. Wyniki badań, w tym całość badania neurofizjologicznego, powinny korelować ze stanem klinicznym pacjenta oraz ze znaną wiedzą dotyczącą patofizjologii i procesu regeneracyjnego nerwu. Umożliwia to ocenę rokowania oraz rozważenie leczenia zachowawczego lub ewentualnej interwencji zabiegowej.¹ Wiedza dotycząca uszkodzeń nerwów obwodowych, a szczególnie ich obiektywnej diagnostyki, jest również przydatna w postępowaniach odszkodowawczych.²

Epidemiologia

Około 2-3% wszystkich urazów to urazy związane z uszkodzeniem nerwów obwodowych. Większość z nich jest następstwem wypadków komunikacyjnych, a ich częstość rośnie w przypadku zdarzeń masowych, zwłaszcza w trakcie działań wojennych. Urazy dotyczą pacjentów w wieku produkcyjnym (średnia wieku to 33 lata)³ i głównie mężczyzn.^3-5 Około 10% przypadków urazów nerwów obwodowych ma związek z uprawianiem sportu; diagnostykę kliniczną i neurofizjologiczną utrudnia fakt, że często są to urazy wielomiejscowe i wielu nerwów.⁴ W 60% przypadków zmianom tym towarzyszy uraz uogólniony, w tym ośrodkowego układu nerwowego (OUN), a w 30-44,8% przypadków obraz kliniczny jest zmieniony przez obecne niedokrwienie nerwu i struktur okolicznych.^5-8

Częstość uszkodzeń poszczególnych nerwów różni się zależnie od opracowania, a zmienność ta wynika z faktu, że dane pochodzą z różnych krajów – część z terenów objętych konfliktem zbrojnym. Wśród uszkodzeń nerwów kończyny górnej dominuje uszkodzenie nerwu promieniowego i łokciowego, a w kończynie dolnej – nerwu kulszowego i strzałkowego.^4,6,9-10 Dane dotyczące uszkodzeń splotu ramiennego są zmienne – ocenia się, że uszkodzenia te stanowią 20-36% wszystkich uszkodzeń pourazowych nerwów obwodowych.^4,11 Uszkodzenie dwóch nerwów dotyczy najczęściej nerwu pośrodkowego wraz z łokciowym, strzałkowego z piszczelowym, kulszowego z udowym oraz pachowego z promieniowym.⁴