Urządzenia generujące wirtualną rzeczywistość (VR) są coraz częściej stosowane jako metoda wspomagająca rehabilitację chorych po udarze mózgu. W ostatnim dziesięcioleciu nastąpił znaczny postęp w stosowaniu systemów VR wspierających odzyskiwanie utraconych funkcji kończyny górnej i dolnej po udarze, pozytywne skutki stosowania tej metody zaobserwowano jednak także w zakresie chodu, równowagi czy w zespole zaniedbania. Chociaż dowody na skuteczność VR są ograniczone, a opublikowane badania były przeprowadzane w małych grupach, dostępne dane sugerują, że zastosowanie tej metody u pacjentów po udarze może wpływać korzystnie na poprawę utraconych funkcji. W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa z ostatnich kilku lat i zaprezentowano wyniki istotnych badań, systematycznych przeglądów i metaanaliz z zakresu stosowania VR we wspomaganiu rehabilitacji po udarze mózgu.

Wprowadzenie

Mimo że znacząco poprawiła się jakość opieki nad chorymi, co przełożyło się w ostatnich kilkunastu latach na zmniejszenie śmiertelności i lepsze rokowanie, na świecie stale rośnie bezwzględna liczba osób doznających udaru mózgu.¹ Należy jednak podkreślić, że nadal około 30% chorych po udarze pozostaje niesprawnych, a spośród nich nawet 75% wymaga pomocy innych osób w różnych codziennych czynnościach.² Dlatego tak ważna jest rola rehabilitacji tych chorych.

W procesie rehabilitacji i leczenia często wykorzystywane są powtarzane ćwiczenia fizyczne i poznawcze, które mają na celu stymulację reorganizacji neuronów i pozwalają przywrócić bądź odzyskać niektóre utracone funkcje oraz umiejętności. Całkowite wyleczenie nie zawsze jest możliwe, ale wielu pacjentów może dzięki rehabilitacji uzyskać lepszą sprawność i jakość życia oraz lepiej radzić sobie w czynnościach życia codziennego (ADL – activities of daily living). W programie rehabilitacji można wyróżnić pięć ważnych elementów:³

• diagnostykę i ocenę utraconych funkcji
• zapoznanie z urządzeniami pomocniczymi
• edukowanie pacjentów na temat chorób
• wielokrotne powtarzanie ćwiczeń
• opracowywanie strategii kompensacyjnych i adaptacyjnych.

Szczególnie mozolne, a z czasem nudne i mało atrakcyjne dla chorych jest wielokrotne powtarzanie ćwiczeń. Aby zachęcić pacjentów i sprawić, że powtarzane ćwiczenia będą bardziej atrakcyjne, stosuje się nowe urządzenia i techniki.

Jedną z metod intensywnie ocenianych pod kątem skuteczności we wspomaganiu powrotu utraconych funkcji po udarze mózgu w ciągu ostatnich niemal 20 lat jest wykorzystanie urządzeń do generowania wirtualnej rzeczywistości (VR – virtual reality). Możn...