Stwardnienie rozsiane jest przewlekłą chorobą układu nerwowego charakteryzującą się występowaniem wielu różnych objawów. Rehabilitacja osób nią dotkniętych ma istotne znaczenie nie tylko w poprawie funkcji i zmniejszaniu stopnia niepełnosprawności, ale ma też za zadanie aktywować procesy neuroplastyczne w mózgu i zapobiegać niekorzystnym objawom wynikającym z ograniczenia aktywności fizycznej i/lub intelektualnej. Celem pracy jest przybliżenie problematyki rehabilitacji neurologicznej w stwardnieniu rozsianym – jej zadań oraz stosowanych metod.

Wprowadzenie

Stwardnienie rozsiane (SM – sclerosis multiplex) jest przewlekłą autoimmunologiczną chorobą ośrodkowego układu nerwowego, która rozwija się głównie u młodych dorosłych i powoduje wiele objawów. Wśród symptomów istotny wpływ na ograniczenie sprawności mają między innymi: osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia widzenia i chodu, spastyczność, ogólne osłabienie, trudności w koordynacji ruchów, drżenie, ataksja, a także zaburzenia czucia czy dysfunkcje zwieraczowe. Ponadto pacjenci często mają wiele „niewidocznych” objawów, takich jak zespół zmęczenia, depresja, ból czy deficyty funkcji poznawczych, które mogą występować już na wczesnych etapach choroby.¹ Wszystkie te objawy często prowadzą do dużej niesprawności i mają wpływ na życie rodzinne, społeczne i zawodowe chorych.

Przed wprowadzeniem leków modyfikujących przebieg choroby podstawą terapii stwardnienia rozsianego były leczenie objawowe i rehabilitacja. Mimo stałego postępu w rozwoju nowych metod farmakoterapii, które skutecznie redukują liczbę zaostrzeń i potencjalnie spowalniają postęp niepełnosprawności, leki wciąż nie przywracają utraconej funkcji ani nie zmniejszają stopnia niesprawności. Stosowanie nowoczesnych leków modyfikujących przebieg choroby nie hamuje całkowicie jej postępu i u wielu pacjentów w ośrodkowym układzie nerwowym dochodzi do rozwoju nowych ognisk demielinizacji, które wywołują kolejne objawy neurologiczne, co prowadzi do dalszego postępu niepełnosprawności. Z tego powodu u wszystkich pacjentów z rozpoznanym SM istnieje stała potrzeba wszechstronnego, wielodyscyplinarnego podejścia terapeutycznego, w którym istotną rolę odgrywa rehabilitacja.²

Definicja i cele rehabilitacji w stwardnieniu rozsianym

Rehabilitacja jest definiowana jako „proces mający na celu umożliwienie osobom z niepełnosprawnościami uzyskanie i utrzymanie optymalnego poziomu funkcjonowania fizycznego, intelektualnego, psychologicznego i społecznego”. Dlatego to właśnie specj...