prof. dr hab. n. med. Adam Stępień

Szanowni Państwo!

Rozpoczynamy nowy rok wspólnego poznawania nowoczesnej neurologii klinicznej na łamach „Neurologii po Dyplomie”. Nauki neurologiczne wciąż pozostają jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin medycyny, o czym świadczy stale wzrastająca liczba publikacji z obszaru nauk podstawowych i klinicznych. Bez wątpienia jednym z ważniejszych wydarzeń w ubiegłym roku dla neurologów było wprowadzenie do codziennej praktyki leczenia ostrej fazy udaru mózgu mechanicznej trombektomii. Temu zagadnieniu poświęcony jest okładkowy artykuł autorstwa dr hab. n. med. Anetty Lasek-Bal.

Podawany dożylnie tkankowy aktywator plazminogenu nie skutkuje uzyskaniem reperfuzji dużych naczyń tętniczych, których zamknięcie powodowało wystąpienie udaru. Nowoczesne leczenie endowaskularne stworzyło nowe możliwości poprawy stanu klinicznego i odwrócenia niekorzystnego rokowania. Próby mechanicznego usunięcia skrzepliny, głównie z proksymalnych odcinków tętnic domózgowych i wewnątrzczaszkowych, tj. tętnicy szyjnej wewnętrznej, środkowej mózgu i tętnicy podstawnej, podejmowane były od ponad dziesięciu lat. W pierwszych badaniach niejednoznaczne rezultaty tak prowadzonego leczenia spowodowane były z jednej strony niedoskonałym sprzętem, z drugiej – słabym doświadczeniem i wyszkoleniem personelu medycznego. Obecnie sytuacja ta zmieniła się w istotny sposób i mechaniczna trombektomia stała się rekomendowaną metodą leczenia ostrego udaru mózgu w wybranej grupie chorych i w wysoko wyspecjalizowanych ośrodkach klinicznych mających doświadczenie w leczeniu endowaskularnym. Niestety metoda ta ma wciąż wiele ograniczeń. Najważniejszym z nich jest krótki czas, jaki upływa od zachorowania, w którym bezpiecznie można wykonać zabieg. Obecnie ustalony on został na 6 godzin. Nowoczesne trombektomy drugiej generacji, czyli stent retrievery, m.in. samorozprężalne stenty, np. Solitaire, Trevo, lub urządzenia umożliwiające aspirację materiału zatorowego ze światła naczyń odmieniły wcześniejsze niekorzystne wyniki. Opublikowane w 2013 roku rezultaty trzech dużych badań nie wykazały jednak przewagi mechanicznej trombektomii nad metodami standardowymi. Dało to podstawy do szerszej dyskusji nad przydatnością tej metody leczenia. Kolejnych pięć badań, tj. MR CLEAN, REVASCAT, ESCAPE, SWIFT PRIME, EXTEND, w których dokonano porównania skuteczności obu metod, niezbicie potwierdziło, że leczenie interwencyjne istotnie zwiększa odsetek osób samodzielnych. Ryzyko powikłań związanych z zabiegiem trombektomii pozostaje duże, ale jak dowiedziono w badaniach klinicznych w dużych grupach chorych, korzyści z trombektomii, zwłaszcza z zastosowaniem stent retrieverów i z uzupełniającą aspiracją, odnotowują wszyscy chorzy niezależnie od stanu klinicznego w chwili zachorowania. W kraju zmagamy się z wdrożeniem programu pilotażowego oceniającego tego typu leczenie w naszym systemie ochrony zdrowia. W wybranych siedmiu ośrodkach na terenie całego kraju od 1 grudnia rozpoczęto już jego realizację. Trzeba zaznaczyć, że wcześniejsze doświadczenia licznych ośrodków krajowych w tym zakresie są dobre i ich rezultaty zostały już opublikowane. Wynika z nich, że metoda ta powinna być szeroko stosowana w wyspecjalizowanych ośrodkach.

Zapalenia płuc u chorych hospitalizowanych na oddziałach neurologicznych są częste i trudne do leczenia. U wielu chorych występują także różnorodne powikłania, które nierzadko wydłużają o kilkanaście dni pobyt pacjenta na oddziale i opóźniają rehabilitację. W artykule dotyczącym autoimmunizacji poinfekcyjnej po zakażeniu Mycoplasma pneumoniae koledzy z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku omawiają objawy chorobowe występujące poza układem oddechowym, które, jak podają, występują w niemal 25% objawowych infekcji.

W prezentowanym numerze przedstawiamy również bardzo ciekawe opisy kazuistyczne, które zawsze stanowią cenne uzupełnienie naszej wiedzy, oraz artykuł poglądowy dotyczący rehabilitacji w stwardnieniu rozsianym.

Życzę Państwu wszelkiej pomyślności w nadchodzącym roku.