prof. dr hab. n. med. Adam Stępień

Szanowni Państwo!

Wszyscy żyjemy dziś wiadomościami na temat epidemii zakażeń koronawirusem SARS-CoV-2, która trwa od kilku miesięcy i objęła już cały świat. Liczba osób zakażonych zbliża się do miliona, a zmarłych z tego powodu przekroczyła już 100 000. Skala problemu dla społeczności światowej, w tym zwłaszcza dla systemów opieki zdrowotnej, jest ogromna. Wielu specjalistów z dziedziny medycyny – i nie tylko – twierdzi, że świat po epidemii nigdy już nie będzie taki sam jak przed jej wystąpieniem. Warto w tym miejscu pamiętać, że SARS-CoV-2 należy do grupy wirusów RNA, do których zalicza się także wirusy mające wysokie powinowactwo do układu nerwowego, takie jak enterowirusy (w tej grupie są wirusy ECHO, Coxsackie, poliowirusy), arbowirusy i myksowirusy (odry i różyczki, świnki, grypy), a także wirusy SARS, wścieklizny i choriomeningitis. Rezerwuarem tych wirusów jest głównie człowiek i tak jak SARS-CoV-2 rozpowszechniają się one epidemicznie w postaci zakażenia kropelkowego, głównie w miesiącach letnich.

Wiemy już, że wirus SARS-CoV-2 może powodować różne zespoły neurologiczne wynikające z zajęcia odpowiednich struktur układu nerwowego, do którego przedostaje się drogą krwionośną. Mogą wystąpić pojedyncze objawy uszkodzenia obwodowego lub ośrodkowego układu nerwowego, takie jak zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, rdzenia, ale także zapalenie korzeni i nerwów rdzeniowych, w tym ostre pod postacią zespołu Guillaina-Barrégo i miopatii. Ponad jedna trzecia pacjentów leczonych z powodu zakażenia tym wirusem w chińskim Wuhan miała różne objawy neurologiczne. Poza wyżej wymienionymi stwierdzono udary mózgu (odnotowane przez lekarzy z ośrodka francuskiego), zaburzenia smaku i węchu, bóle i zawroty głowy, bóle neuropatyczne, ataksję, zaburzenia orientacji, pobudzenia psychoruchowe i zaburzenia świadomości. Bogata symptomatologia kliniczna dowodzi, że tak jak inne wirusy RNA SARS-CoV-2 jest wirusem o silnym powinowactwie do układu nerwowego. Pewnym ograniczeniem dotychczasowych doniesień o występowaniu objawów neurologicznych, utrudniającym ich uszeregowanie według częstości występowania, są stosunkowo nieliczne grupy opisywanych chorych. Obecnie uznaje się jednak, że objawy neurologiczne występują u około 45% chorych będących w III stadium choroby (zapalenie płuc obejmujące w pięć płatów i konieczność stosowania respiratora) i u 30,2% chorych w II stadium choroby (umiarkowanie nasilone zapalenie płuc ograniczone do dwóch płatów, bez konieczności zastosowania respiratora). Częściej występują u osób starszych >65 roku życia, u których współistnieją czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, zwłaszcza nadciśnienie tętnicze i cukrzyca. Wielu specjalistów, w tym dr Bo Hu z Union Hospital of Huazhong University of Science and Technology z Wuhan, stoi na stanowisku, że u pacjentów z chorobami neurologicznymi w okresie epidemii należy rozważyć możliwość infekcji SARS-CoV-2 i zdiagnozowanych izolować, aby nie zarażali oni innych osób.

Znaczna liczba doniesień na temat nowej epidemii nie powinna jednak odwieść nas od zdobywania wiedzy na temat innych chorób, z którymi spotykamy się na co dzień. W tym wydaniu „Neurologii po Dyplomie” jak zwykle prezentujemy ważne klinicznie tematy, polecam szczególnie artykuł prof. Witolda Tłustochowicza dotyczący zapalenia naczyń mózgowych.

Życząc ciekawej lektury, proszę o zachowanie ostrożności, aby nie zachorować na COVID-19.