Dziedziczne paraparezy spastyczne (HSP – hereditary spastic paraplegias; SPG – spastic paraplegias) obejmują heterogenną pod względem klinicznym i genetycznym grupę chorób zwyrodnieniowych, charakteryzujących się uszkodzeniem dróg korowo-rdzeniowych, a także – do pewnego stopnia – sznurów tylnych rdzenia, prowadzącym do osłabienia i spastyczności kończyn dolnych oraz innych objawów towarzyszących. Stosowany podział kliniczny na postać czystą i złożoną ujawnia kliniczne zróżnicowanie tej grupy chorób, niezależnie od typu SPG czy nawet w obrębie tej samej rodziny. Choroby te mają różne sposoby dziedziczenia (autosomalny dominujący, autosomalny recesywny i sprzężony z chromosomem X), a liczba zidentyfikowanych loci, w których występują mutacje powodujące chorobę, przekracza obecnie 80. Do zaburzenia właściwego funkcjonowania dróg korowo-rdzeniowych przyczyniają się mutacje w genach związanych z następującymi szlakami: budową i organizacją cytoszkieletu oraz retikulum endoplazmatycznego, budową i strukturą mieliny, przewodnictwem dróg korowo-rdzeniowych, stresem retikularnym wywołanym nieprawidłową konformacją białek, metabolizmem kwasów tłuszczowych i fosfolipidów, funkcjonowaniem mitochondriów, formowaniem pęcherzyków i transportem błonowym, dynamiką mikrotubul, transportem aksonalnym.

Analiza diagnostyczna tak wielu genów będących potencjalną przyczyną choroby wymaga zastosowania nowoczesnych metod molekularnych w postaci sekwencjonowania nowej generacji (NGS – next generation sequencing) oraz analizy bioinformatycznej. Niemniej może ona stwarzać trudności interpretacyjne, identyfikując warianty genetyczne, których patogenność nie jest potwierdzona. Wykrywanie u pacjentów z paraparezą spastyczną mutacji w genach uważanych dotąd za warunkujące ataksje rdzeniowo-móżdżkowe (SCA – spinocerebellar ataxias) dało asumpt do stworzenia koncepcji kliniczno-genetycznego kontinuum dla spektrum ataksji oraz spastyczności i zrewidowania sztywnego podziału między tymi dwiema grupami chorób. Takie podejście może się przyczynić do opracowania terapii opartych na identyfikacji zaburzeń w poszczególnych procesach metabolicznych.