Wprowadzenie na rynek tryptanów w latach 90. ubiegłego stulecia zrewolucjonizowało terapię pierwotnych bólów głowy, a przede wszystkim migreny¹. Od tego czasu doszło do intensywnego rozwoju wiedzy na temat etiopatogenezy samoistnych bólów głowy, zarówno na poziomie biochemicznym, jak i komórkowym, dzięki czemu powstało wiele koncepcji przeciwdziałania napadom migreny czy – w znacznie mniejszym zakresie – klasterowym bólom głowy. W badaniach dużo uwagi poświęcono roli peptydu związanego z genem dla kalcytoniny (CGRP – calcitonin gene related peptide), receptorów dla serotoniny, tlenku azotu, polipeptydu aktywującego przysadkową cyklazę adenylanową (PACAP – pituitary adenylate cyclase-activating polypeptide), a także innych biochemicznych mediatorów stanu zapalnego². Jednak mimo prężnego rozwoju badań dopiero ostatnie lata zaowocowały rejestracją nowych, skutecznych leków.

Receptory serotoninergiczne

Jednym z podstawowych obiektów badań nad terapią migreny były receptory dla serotoniny (5-HT – 5-hydroksytryptaminy). Wśród nich można wyróżnić 7 rodzin od 5-HT₁ do 5-HT₇, natomiast obecnie w terapii bólów głowy wykorzystywane są receptory z grupy 5-HT₁ poprzez leki działające selektywnie na receptory 5-HT_1B, 5-HT_1D i 5-HT_1F³. Wszystkie trzy z wymienionych receptorów zlokalizowane są w ośrodkowym układzie nerwowym, między innymi w zwojach trójdzielnych oraz w drogach zazwojowych^3,4. Efekt terapeutyczny tryptanów w napadzie migreny przypisuje się właśnie pobudzeniu wspomnianych receptorów, które w rezultacie powodują spowolnienie impulsacji nocyceptywnej w szlakach trójdzielnych czy ograniczenie wydzielania mediatorów stanu zapalnego, takich jak substancja P³. Dodatkowo receptory 5-HT_1B zlokalizowane są również w naczyniach wewnątrzczaszkowych, a ich pobudzenie może wywoływać bezpośredni skurcz naczyń^3,5,6. W dotychczasowej terapii z zastosowaniem tryptanów wykorzystywany był dość selektywny agonizm receptorów 5-HT_1B/1D z niewielkim udziałem receptora 5-HT_1F⁵. Próba ograniczenia efektu naczyniowego (związanego ze zwiększonym ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych) i wyselekcjonowania leków działających wyłącznie na receptor 5-HT_1F doprowadziła do wyodrębnienia nowej grupy leków nazywanej ditanami^2,5.