prof. dr hab. n. med. Adam Stępień

Szanowni Państwo!

Szybki rozwój technik przekazu informacji sprawił, że telemedycyna stała się naszym codziennym sposobem i narzędziem pracy. Nikogo nie dziwi już teleporada czy wystawianie e-recepty. Kwalifikacja do wielu zabiegów interwencyjnych w ośrodkach wysokospecjalistycznych odbywa się niejednokrotnie po wcześniejszym przesłaniu dokumentacji radiologicznej bezpośrednio do lekarza w ośrodku referencyjnym. W neurologii dobrym przykładem jest przesyłanie wyników badań naczyniowych pacjentów z udarem w celu kwalifikacji do zabiegu trombektomii. Także dokumentacja medyczna szybko zmienia formę z papierowej na elektroniczną. Od półtora roku wszystkie konferencje naukowe, spotkania i posiedzenia komitetów doradczych odbywają się online. Wszyscy jednak odczuwamy brak kontaktów bezpośrednich zarówno z naszymi chorymi, jak i kolegami. Czym innym jest bowiem wypowiedź do kamery komputera, a czym innym bezpośrednia wymiana myśli i własnych spostrzeżeń. Zagadnieniu temu poświęcamy jeden z artykułów prezentowanych w aktualnym wydaniu „Neurologii po Dyplomie”.

Jedną z konsekwencji pandemii było zorganizowanie tegorocznej konferencji American Academy of Neurology (AAN) w formie wirtualnej. Odbyła się ona w końcu kwietnia. Warto zwrócić uwagę na kilka zagadnień tam poruszanych. Bez wątpienia wiele emocji budzi wprowadzenie nowego leku – przeciwciała monoklonalnego o nazwie adukanumab – do leczenia pacjentów z chorobą Alzheimera. Food and Drug Administration zatwierdziła lek już po zakończeniu tegorocznej konferencji AAN, ale informacje o nim wybrzmiały na niej jako o opcji stanowiącej możliwy istotny postęp w walce z tą straszną chorobą. W ostatnich dziesięcioleciach przeszliśmy od czysto klinicznej taksonomii choroby Alzheimera do takiej, która konceptualizuje ją jako jednostkę kliniczno-patologiczną. Dowiedziono bowiem, że występuje w niej podwójna proteinopatia, a podstawowymi zmianami patologicznymi są amyloid i plaki amyloidowe oraz zmiany neurofibrylarne z patologią białek tau i współistniejącymi zmianami zwyrodnieniowymi. Wzrost liczby depozytów amyloidu jest bezpośrednio skorelowany z utratą funkcji poznawczych. Sprawa zatwierdzenia leku do końca była niejasna. Eksperci zaczęli wątpić w przydatność adukanumabu w 2019 r., kiedy producent leku, Biogen, wstrzymał dwa duże badania, gdy stało się jasne, że nie osiągnie on punktów końcowych skuteczności. Później zrewidowano ocenę tych badań, a Peripheral and Central Nervous System Drugs Advisory Committee przy FDA stwierdził w listopadzie 2020 r., że nie ma wystarczających dowodów na poparcie zatwierdzenia leku. Członkowie komitetu doradczego niedawno powtórzyli swoje wnioski w artykule Viewpoint opublikowanym w czasopiśmie „JAMA”. Zastrzeżenia dotyczyły braku wystarczających dowodów, że deplecja amyloidu z mózgu koreluje z poprawą funkcji poznawczych. Kontrowersje wzbudza również wysoka cena leku przewidywana na 50 000 dolarów rocznie. Podobnie zatem jak to było z wprowadzeniem do terapii leków pierwszej generacji (donepezylu, rywastygminy i memantyny), czas i praktyka kliniczna zweryfikują wyniki badań rejestracyjnych. Jeśli badania IV fazy nie zrewidują przewidywanych korzyści klinicznych leku, FDA może zdecydować o wycofaniu go z rynku.

Na kongresie wiele miejsca poświęcono także nowej grupie leków stosowanych w terapii migreny – gepantom, nowym lekom w terapii stwardnienia rozsianego oraz rewolucji, jaką było przełamanie nihilizmu terapeutycznego w rdzeniowym zaniku mięśni. O tych zagadnieniach napiszę w kolejnych numerach naszego czasopisma.

Zachęcam Państwa do przeczytania niezwykle ciekawych doniesień zamieszczonych w aktualnym wydaniu, w tym m.in. dotyczących autoimmunologicznego zapalenia mózgu, biomarkerów wczesnego okresu choroby Parkinsona i różnicowania z atypowym parkinsonizmem oraz interesującego opisu przypadku zapalenia naczyń mózgu w przebiegu neuroboreliozy powikłanego udarem niedokrwiennym mózgu.

Życzę Państwu udanego letniego wypoczynku i zachęcam do czytania naszego czasopisma.