ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Tężyczka
Część 1. Diagnostyka i postępowanie
dr n. med. Krzysztof Wróblewski
- Tężyczka jako objaw rzeczywistej hipokalcemii
- W artykule opisano mechanizmy prowadzące do wystąpienia hipokalcemii, jej diagnostykę i leczenie
Tężyczka to grupa objawów charakteryzująca się mimowolnym skurczem mięśni, który wynika z nadmiernej pobudliwości nerwowo-mięśniowej. Jej główną przyczyną jest rzeczywista hipokalcemia definiowana jako stężenie wapnia skorygowanego w surowicy <8,8 mg/dl (2,2 mmol/l). Ponieważ jon wapnia jest niezbędny do zachowania prawidłowej czynności skurczowej mięśni i wpływa na uwalnianie neuroprzekaźników, hipokalcemia może stanowić również stan bezpośredniego zagrożenia życia.
Fizjologia
Około 50% wapnia w surowicy występuje w postaci zjonizowanej (Ca2+), 40% jest związane głównie z albuminą, a 10% – z anionami nieorganicznymi (m.in. jonami fosforanowymi i węglanowymi). Objawy kliniczne hipokalcemii wynikają wyłącznie ze spadku stężenia wapnia zjonizowanego (czyli z tzw. rzeczywistej hipokalcemii), a nie ze spadku stężenia wapnia związanego z albuminą. Wapń w postaci zjonizowanej jest niezbędny m.in. do uwalniania neuroprzekaźników do przestrzeni synaptycznej i do skurczu włókien mięśniowych1.
Tylko nieliczne laboratoria, a także tzw. szybkie analizatory badań krytycznych znajdujące się na szpitalnych oddziałach ratunkowych, w izbach przyjęć oraz na oddziałach intensywnej terapii oznaczają stężenie wapnia zjonizowanego, którego wartość wynosi ok. 50% wartości stężenia wapnia związanego z albuminą, czyli 1,10-1,30 mmol/l. Natomiast w standardowym oznaczeniu laboratoryjnym wartość kalcemii wyrażona jest poprzez stężenie wapnia związanego z albuminą.
Stężenie wapnia związanego z albuminą mieści się w granicach 8,5-10,5 mg/dl, czyli 2,12-2,62 mmol/l (dla przypomnienia przelicznik jednostek dla wapnia wynosi: mg/dl ÷ 4 = mmol/l).
Biorąc zatem pod uwagę fakt, że uzyskany w laboratorium standardowy wynik kalcemii dotyczy wapnia związanego z albuminą, każda suplementacja wapnia powinna być poprzedzona przeprowadzeniem korekty stężenia wapnia względem stężenia albuminy, ponieważ w sytuacji obniżonego stężenia albuminy wartość kalcemii może być fałszywie zaniżona2.
Korektę stężenia wapnia względem stężenia albuminy należy przeprowadzić w przypadku hipoalbuminemii, tj. kiedy stężenie albuminy wynosi ≤40 g/l, za pomocą poniższego wzoru:
Ca skorygowany [mmol/l] = Ca [mmol/l] + 0,02 × (40 − Alb [g/l])
Ca skorygowany [mg/dl] = Ca [mg/dl] + 0,08 × (40 − Alb [g/l])
lub posługując się jednym z wielu kalkulatorów dostępnych online3.
