Bóle głowy w przebiegu chorób naczyniowych – występowanie i symptomatologia

lek. Piotr Chądzyński

dr hab. n. med. Izabela Domitrz

Klinika Neurologii, Wydział Medyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji:

lek. Piotr Chądzyński

Klinika Neurologii, Wydział Medyczny,

Warszawski Uniwersytet Medyczny

ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa

e-mail: piotr.chdzyski@gmail.com

  • Pewne charakterystyczne cechy bólów głowy i ich objawy towarzyszące mogą nasuwać klinicyście prawidłowe rozpoznanie pierwotnej jednostki chorobowej lub zespołu objawowego, dlatego dokładna znajomość symptomatologii wtórnych bólów głowy wydaje się kluczowa w praktyce lekarskiej, szczególnie dla specjalistów neurologii oraz lekarzy pracujących w izbach przyjęć i na oddziałach ratunkowych
  • W artykule przybliżono zagadnienie, jakim są bóle głowy na tle naczyniowym, i przedstawiono ich krótką charakterystykę


Wtórne bóle głowy powstające w przebiegu chorób naczyniowych, zwane również bólami pochodzenia naczyniowego, są heterogenną grupą schorzeń o podłożu somatycznym. Czynnikami etiologicznymi w tego rodzaju bólach mogą być zarówno stany bezpośredniego zagrożenia życia, takie jak krwawienia podpajęczynówkowe lub udary niedokrwienne mózgu, jak i patologie o łagodniejszym przebiegu (np. naczyniaki jamiste).

Bóle głowy o podłożu naczyniowym są heterogenną grupą wtórnych bólów głowy sklasyfikowanych w rozdziale 6 trzeciej edycji International Classification of Headache Disorders (ICHD-3)1. W powyższej klasyfikacji bóle głowy podzielono według związanych z nimi patologii naczyń czaszkowych i szyjnych. Wśród wspomnianych patologii można wyodrębnić bezpośrednio związane z naczyniami (takie jak malformacje czy rozwarstwienia) i choroby powstające na tle naczyniowym (np. udary niedokrwienne i krwotoczne mózgu)1. Ze względu na różnorodność etiopatogenezy opisywanych bólów często niemożliwe jest wyodrębnienie ich cech charakterystycznych, natomiast nierzadko zdarza się, że mogą one imitować inne jednostki chorobowe, takie jak migrena czy klasterowy ból głowy1,2.

Jednym z typowych objawów bólów głowy pochodzenia naczyniowego jest piorunujący ból głowy (zwany również piorunowym), którego charakterystykę przedstawiono w tabeli 11,3.

Warunkiem koniecznym do rozpoznania wtórnego bólu głowy jest bliski związek czasowy między wystąpieniem bólu a identyfikacją choroby wywołującej ból1. Ogólne zasady rozpoznawania omawianych bólów, zgodne z ICHD-3, przedstawiono w tabeli 2.

Mając na uwadze to, jak groźne dla pacjenta mogą być wspomniane wyżej patologie, i fakt, że często ich jedynym objawem może być nagły silny ból głowy, tak ważne wydają się znajomość potencjalnych przyczyn bólu i sprawne postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne.

Bóle głowy związane z incydentem niedokrwiennym OUN

Bóle głowy mogą występować zarówno w przebiegu udarów niedokrwiennych, jak i przemijających epizodów niedokrwiennych (TIA – transient ischemic attack) ośrodkowego układu nerwowego (OUN)1. Dokładna patofizjologia tego zjawiska pozostaje niewyjaśnio...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Bóle głowy związane z incydentem niedokrwiennym OUN

Bóle głowy mogą występować zarówno w przebiegu udarów niedokrwiennych, jak i przemijających epizodów niedokrwiennych (TIA – transient ischemic attack) ośrodkowego układu [...]

Bóle głowy związane z atraumatycznym krwawieniem wewnątrzczaszkowym

W przypadku krwotoków wewnątrzczaszkowych zdecydowanie częściej zdarza się sytuacja, w której ból głowy jest jedynym objawem choroby. W takim przypadku ból [...]

Bóle głowy związane z udarem przysadki mózgowej

Co ciekawe, odrębną pozycję w klasyfikacji zyskały bóle głowy związane z udarem przysadki mózgowej, zarówno niedokrwiennym, jak i krwotocznym1. Udar przysadki [...]

Bóle głowy związane z niepękniętą malformacją naczyniową

Klasyfikacja ICHD-3 wyróżnia bóle głowy zarówno na podłożu malformacji tętniczych, jak i żylnych oraz ich połączeń1. Wśród nich można wymienić:

Bóle głowy związane z zapaleniem naczyń

Zarówno pierwotne, jak i wtórne zapalenia naczyń tętniczych OUN są potencjalnie śmiertelnymi jednostkami chorobowymi, których dominującym objawem są nieswoiste bóle głowy1,7. [...]

Bóle głowy związane z patologią tętnicy szyjnej lub kręgowej

Bóle głowy opisywane w tym podrozdziale można podzielić na dwie grupy:

Bóle głowy związane z innymi ostrymi patologiami wewnątrzczaszkowych naczyń tętniczych

Podobnie jak w przypadku powyższego rozdziału, także i w tej grupie bólów głowy można wyróżnić bóle powstające na podłożu rozwarstwienia tętnic [...]

Bóle głowy związane z patologią czaszkowych naczyń żylnych

W przypadku bólów głowy związanych z naczyniami żylnymi OUN eksperci tworzący ICHD-3 wyróżnili:

Bóle głowy i/lub migrenopodobna aura związane z przewlekłą wewnątrzczaszkową waskulopatią

Do ujętych w tej grupie czynników etiologicznych bólów głowy zaliczono określone zespoły genetyczne, choroby neurodegeneracyjne oraz angiopatie o niejasnej etiologii1. Ze [...]

Pacjent z ostrym bólem głowy na szpitalnym oddziale ratunkowym

Pacjenci zgłaszający ostre bóle głowy stanowią do 4% osób przyjmowanych rocznie na SOR2,9. W zdecydowanej większości przypadków (96-98%) przyczyna zgłaszanych dolegliwości [...]

Podsumowanie

Bóle głowy pochodzenia naczyniowego są niezmiernie heterogenną grupą chorób o potencjalnie śmiertelnym podłożu. W każdym przypadku wysunięcia podejrzenia wtórnego bólu głowy [...]

Do góry