Opieka medyczna nad seniorami jest zagadnieniem niezwykle złożonym, a także ze względów demograficznych – wymagającym. Według World Health Organisation (WHO) pacjentem w podeszłym wieku w ujęciu globalnym jest osoba, która ukończyła 60 lat – w polskiej definicji tę granicę przesunięto na >65 r.ż.^1,2 Na podstawie dostępnych danych wiadomo, że w 2021 r. na oddziałach neurologicznych w Polsce hospitalizowanych było 196 000 chorych, z czego ponad połowę (106 000) stanowiła grupa w wieku co najmniej 65 lat³. Ze względu na procesy starzenia się społeczeństwa i wynikający z tego wzrost zapotrzebowania na usługi medyczne szacuje się, że w najbliższych latach powyższe liczby będą stale wzrastać⁴. Bezsprzecznie najczęstszym powodem hospitalizacji pacjentów w podeszłym wieku na oddziałach neurologicznych są udary mózgu, które prowadzą do nagłej utraty sprawności⁴. W ostatnich latach często podkreślana jest konieczność podjęcia wczesnej interwencji rehabilitacyjnej u tej grupy chorych. Należy jednak zwrócić uwagę także na inne schorzenia, które również wymagają wczesnego postępowania usprawniającego^5,6. Prawidłowo opracowane i wdrożone schematy rehabilitacji mogą już na etapie hospitalizacji na oddziale neurologicznym istotnie przyczynić się do poprawy jakości życia pacjentów, zwłaszcza w zakresie samoobsługi, lokomocji czy pełnienia funkcji społecznych.

Profil pacjenta

Do najczęstszych przyczyn hospitalizacji seniorów na oddziałach neurologicznych należą wcześniej wspomniane udary mózgu, a także zespoły otępienne, parkinsonowskie czy padaczka, szczegółowo przedstawione w tabeli 1⁴.

Postępowanie rehabilitacyjne w wymienionych jednostkach chorobowych zawsze jest uzależnione od stwierdzanych deficytów funkcjonalnych pacjenta. Odpowiednie badanie powinno być przeprowadzone zgodnie z założeniami International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF)⁷. Przy planowaniu rehabilitacji należy mieć na uwadze choroby współistniejące, które same mogą stanowić wskazanie do rehabilitacji lub istotnie wpływać na jej przebieg. Zjawisko wielochorobowości, rozumiane jako współwystępowanie co najmniej dwóch chorób u jednej osoby, jest niezwykle rozpowszechnione wśród osób >65 r.ż. i sięga ok. 65% omawianej populacji. W przypadku pacjentów >85 r.ż. odsetek ten zwiększa się nawet do 82%⁸. W tabeli 2 zestawiono zespoły kliniczne i jednostki chorobowe najczęściej spotykane u osób >75 r.ż.⁹ Wśród nich znalazły się: osteoporoza, choroby sercowo-naczyniowe, choroby płuc, cukrzyca, nowotwory, zespół kruchości, zwiększone ryzyko upadków czy zespół poupadkowy – te schorzenia wpływają na proces planowania fizjoterapii, a także modyfikują oczekiwania związane z jej efektami.