Temat numeru
„Tlące się” stwardnienie rozsiane – kamień milowy w zrozumieniu patogenezy choroby
lek. Dariusz Dziubek
- W ciągu kilku ostatnich lat pojawiły się doniesienia naukowe dotyczące patogenezy i neuroobrazowania stwardnienia rozsianego (SM – sclerosis multiplex), które zmieniają dotychczasowe spojrzenie na chorobę i wyznaczają nowe kierunki w planowaniu przyszłych terapii immunomodulujących. Ten temat został poruszony w niniejszym artykule
Stwardnienie rozsiane jest przewlekłym, postępującym, autoimmunologicznym procesem zapalno-demielinizacyjnym i neurodegeneracyjnym ośrodkowego układu nerwowego (OUN) prowadzącym do trwałych deficytów neurologicznych, atrofii mózgu i kumulowania niepełnosprawności. Wyróżniane są trzy postacie tej choroby:
- Rzutowo-remisyjna (RRSM – relapsing-remitting SM) – charakteryzuje się występowaniem tzw. rzutów, czyli utrzymujących się >24 godzin nowych deficytów neurologicznych lub nasilenia obecnych już wcześniej objawów ogniskowych, które nie są prowokowane infekcją ani gorączką. Rzuty mogą ustąpić całkowicie (samoistnie lub po leczeniu glikokortykosteroidami [GKS]) bądź pozostawić utrwalony deficyt wpływający na codzienne funkcjonowanie (narastanie niepełnosprawności uwarunkowane pogorszeniem związanym z nawrotem choroby [RAW – relapse-associated worsening]). Wraz z RAW pojawia się również niesprawność od początku choroby niezwiązana z aktywnością rzutową (PIRA – progression independent of relapse activity).
- Pierwotnie postępująca (PPSM – primary progressive SM) – stwierdza się postępujące narastanie PIRA. Zmiany demielinizacyjne częściej lokalizują się w rdzeniu kręgowym niż w mózgu, a pierwszym objawem choroby najczęściej bywa parapareza spastyczna (SPG – spastic paraplegias) kończyn dolnych.
- Wtórnie postępująca (SPSM – secondary progressive SM) – w początkowej fazie choroby stwierdza się rzuty i remisje, natomiast z biegiem czasu niepełnosprawność (narastanie punktacji w rozszerzonej skali niepełnosprawności [EDSS – Expanded Disability Status Scale]) ulega stopniowej progresji bez związku z aktywnością rzutową.