Wpływ centralnej sensytyzacji na bóle krzyża

prof. dr hab. n. med. Józef Opara

Wydział Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego im. J. Kukuczki w Katowicach

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Józef Opara

Akademia Wychowania Fizycznego im. J. Kukuczki

ul. Mikołowska 72b, 40-065 Katowice

e-mail: jozefopara@wp.pl

  • Bóle dolnego odcinka kręgosłupa jako powszechna dolegliwość głównie w krajach rozwiniętych, poważnie obciążająca systemy zdrowia publicznego na całym świecie
  • Centralna sensytyzacja – definicja i metody jej oceny
  • Przegląd doniesień obejmujący aktualny stan wiedzy na temat możliwości oceny centralnej sensytyzacji i jej wpływu na bóle krzyża

Według powszechnie przyjętej definicji bóle dolnego odcinka kręgosłupa (LBP – low back pain), określane jako bóle krzyża, to objaw, a nie choroba; zlokalizowane są zwykle pomiędzy dolnymi krawędziami żeber a fałdami pośladkowymi1. Bólowi krzyża często towarzyszy ból jednej lub obu kończyn dolnych, zaś u niektórych osób w kończynach tych występują neurologiczne objawy ubytkowe uzasadniające rozpoznanie radikulopatii. Członkowie Lancet Low Back Pain Series Working Group zwracają uwagę na ból korzeniowy, który występuje, gdy dochodzi do zajęcia korzeni nerwowych; jest on nazywany rwą kulszową. Jednakże termin „rwa kulszowa” (w Polsce „korzonki”) bywa często nadużywany przez lekarzy i pacjentów2.

LBP to powszechna dolegliwość dotykająca głównie populacje w krajach rozwiniętych, powodująca poważne problemy w systemach zdrowia publicznego na całym świecie. Dane na temat rozpowszechnienia LBP są rozbieżne i kształtują się od 2% do 25% populacji ogólnej1-3. Ostre objawy bólu krzyża pojawiają się zwykle między 20 a 40 r.ż., zaś u 40-90% pacjentów objawy ustępują w ciągu 6 tygodni od ich wystąpienia4. Jednak odsetek nawrotów LBP jest wysoki, według Deyo i Phillipsa u ok. 20% pacjentów istnieje ryzyko rozwoju zespołu przewlekłego i występowania złożonych problemów psychospołecznych i zawodowych5. LBP utrzymujące się dłużej niż 12 tygodni są chorobą przewlekłą i wiążą się z ryzykiem problemów ze snem, depresji i/lub stanów lękowych, a często także niepełnosprawności. LBP stanowią najważniejszą przyczynę lat przeżytych z niepełnosprawnością (YLD – years lived with disability) i główne wyzwanie dla podstawowej opieki zdrowotnej na całym świecie6.

19 czerwca 2023 r. World Health Organization (WHO) zamieściła w swoim newsroomie arkusz informacyjny dotyczący LBP, cytując dane z artykułu opublikowanego w „Lancet Rheumatology”. W artykule opracowanym przez GBD 2021 Low Back Pain Collaborators, na podstawie systematycznej analizy z badania Global Burden of Disease Study 2021, omówiono globalne, regionalne i krajowe (dla 204 państw) obciążenie LBP w latach 1990-2020, związane z nimi czynniki ryzyka oraz prognozy7. Według szacunków w 2020 r. na LBP cierpiało 619 mln osób na całym świecie, a do 2050 r. liczba ta prawdopodobnie osiągnie 843 mln przypadków, głównie z powodu wzrostu i starzenia się populacji.

Do góry