Ból neuropatyczny w przebiegu choroby nowotworowej
dr hab. n. med. Monika Rucińska, prof. UWM
- Ból neuropatyczny u chorych z nowotworami – niezależnie od patomechanizmu jego powstania – powinien być rozpoznany i leczony zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. W niniejszym artykule zostały przedstawione podziały bólu, jego patomechanizm oraz aktualne metody leczenia
Według definicji International Association for the Study of Pain (IASP) ból jest nieprzyjemnym odczuciem oraz przeżyciem zmysłowym i emocjonalnym związanym z istniejącym lub zagrażającym uszkodzeniem tkanek, a także opisywanym przez chorego w kategoriach takiego uszkodzenia. Jest zjawiskiem wszechobecnym i odgrywa ważną rolę informacyjną oraz ostrzegawczą zarówno w sytuacji zdrowia, jak i choroby. Nieleczony ból staje się jednak źródłem cierpienia i pogarsza komfort życia. Na jego odczuwanie wpływa wiele czynników. Próg bólu ulega obniżeniu w przypadku ogólnego dyskomfortu, zmęczenia, osłabienia, bezsenności, w obecności niepokoju, lęku, gniewu, smutku, depresji. U pacjentów z nowotworami ból występuje bardzo często – szacuje się, że blisko 50% z nich w czasie diagnostyki i leczenia radykalnego oraz mniej więcej 80% w okresie terminalnym odczuwa go w różnym nasileniu.
Ze względu na czas trwania ból dzieli się na ostry i przewlekły (trwający >3 miesiące). Ze względu na patomechanizm wyróżnia się:
- ból receptorowy (nocyceptywny) – powstaje w wyniku mechanicznego lub chemicznego drażnienia receptorów nerwów czuciowych (nocyceptorów); do pobudzenia receptorów dochodzi na skutek uszkodzenia tkanek, niedotlenienia, rozciągania, działania czynników zapalnych, wysokiej lub niskiej temperatury
- ból niereceptorowy (nienocyceptywny), który dzieli się na:
- neuropatyczny – spowodowany pierwotnym uszkodzeniem układu nerwowego (nerwów obwodowych, korzeni nerwowych, rdzenia kręgowego, ośrodkowego układu nerwowego [OUN]) w wyniku urazu, ucisku, zakażenia, niedotlenienia, zaburzeń metabolicznych
- psychogenny związany z zaburzeniami natury psychicznej
- ból mieszany.
Po raz pierwszy ból neuropatyczny opisał w 1863 r. lekarz Silas Weir Mitchell, badając dolegliwości żołnierzy rannych w wojnie secesyjnej toczącej się w Ameryce Północnej. Nazwał ten szczególny rodzaj bólu kauzalgią (od greckiego „causos” – ‘pieczenie, palenie’ oraz „algos” – ‘ból’). Zgodnie z definicją IASP ból neuropatyczny to taki, który jest spowodowany uszkodzeniem lub chorobą somatosensorycznego układu nerwowego. Sam układ nerwowy staje się źródłem impulsów odczuwanych jako ból.
