Ekspozycja na MP może być również znaczącym czynnikiem ryzyka chorób psychicznych – stanów lękowych, depresji i innych zaburzeń nastroju, co wiąże się z jego zdolnością do zwiększenia poziomu stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych w mózgu. Badania eksperymentalne wykazały, że narażenie na MP, zwłaszcza w krytycznych stadiach rozwoju, może zakłócić rozwój mózgu i prowadzić do zwiększonego lęku, depresji i nieprawidłowych zachowań. Na przykład ekspozycja na cząstki PS znacząco zmniejszała ekspresję genów związaną z rozwojem. Co ciekawe, ekspresja genu GABRA2 biorącego udział w tworzeniu synaps i rozwoju ośrodkowego układu nerwowego (OUN) była obniżona w zwierzęcych mózgach zarówno w stadium embrionalnym, jak i dorosłym. Następująca redukcja została powiązana z oznakami zachowań przypominających stany lękowe i depresyjne, a także nieprawidłowym zachowaniem i deficytami społecznymi u myszy, którym podawano PS¹¹. Wykazano ponadto, że polistyren aktywuje stan zapalny, w którym pośredniczy jądrowy czynnik transkrypcyjny κB (NF-κB – nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B cells), powodując zwiększenie ekspresji cytokin prozapalnych, takich jak czynnik martwicy guza (TNF-α – tumor necrosis factor α) bądź interleukina 1β (IL-1β), i prowadząc w ten sposób do odpowiedzi prozapalnej w komórkach mikrogleju. Odkrycia te podkreślają, że PS i MP wywołują niepokój u myszy w wyniku aktywacji szlaku kinazy białkowej NF-κB (PERK-NF-κB – protein kinase RNA-like ER kinase NF-κB) pochodzącego z genu HRAS kodującego białko w mózgu¹⁰.

Badania epidemiologiczne uwidoczniły, że narażenie na substancje chemiczne zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego matki w trakcie ciąży i karmienia piersią może zwiększać ryzyko lęku, depresji, obniżonego nastroju i innych problemów psychicznych u dzieci. Dlatego warto pamiętać, że nawet niskie dawki ftalanów oraz innych substancji chemicznych znajdujących się bezpośrednio w plastiku mogą na wczesnym etapie rozwoju dawać długoterminowe negatywne skutki i w znaczący sposób przyczyniać się do rozwoju depresji, lęku, zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD – attention deficit hyperactivity disorder) lub objawów psychicznych¹⁰.

Podsumowanie

Obecność mikroplastiku w środowisku i jego przenikanie do poszczególnych układów człowieka w wyniku spożywania pokarmów, wdychania i kontaktu ze skórą stwarzają poważne ryzyko dla zdrowia organizmów żywych. Pojawiające się dowody podkreślają negatywny potencjał MP w zakresie przyczyniania się do zaburzeń neurologicznych i psychiatrycznych, w tym AD, PD, a także lęku i depresji w wyniku działania mechanizmów wywołujących stres oksydacyjny, stany zapalne i neurotoksyczność. Zdolność mikroplastiku do przemieszczania się do odległych tkanek dodatkowo zwiększa to ryzyko, zwłaszcza podczas stanów zapalnych. Odkrycia naukowe podkreślają pilną potrzebę kompleksowych badań w celu wyjaśnienia pełnego wpływu MP na zdrowie człowieka, przede wszystkim na układ neurologiczny i stan psychiczny.