Neuralgia to schorzenie w obrębie układu nerwowego, które powoduje charakterystyczne napadowe dolegliwości bólowe w obrębie unerwienia danego nerwu czuciowego. Spośród neuralgii czaszkowych wyróżnia się: językowo-gardłową (częstość występowania to 0,8 na 100 osób), nerwu krtaniowego górnego (1,3-3% wszystkich neuralgii czaszkowych), nerwu pośredniego (opisanych <150 przypadków w literaturze) i najczęstszą z nich – TN¹.

Neuralgia trójdzielna jest bolesnym schorzeniem obejmującym gałęzie nerwu trójdzielnego (najczęściej drugą i trzecią). Napady bólu są krótkie – jak rażenie prądem, i powtarzające się. Mogą być wywoływane przez nieszkodliwe bodźce, takie jak mycie zębów, a nawet podmuch wiatru. U większości pacjentów dolegliwości są jednostronne, częściej dotyczą prawej strony. Występowanie obustronne budzi podejrzenie innej patologii (np. w obrębie ośrodkowego układu nerwowego [OUN])².

Częstość występowania TN w ciągu całego życia wynosi 0,16-0,3%, a zapadalność na tę chorobę szacuje się na 12,6-27 na 100 000 osobolat. Schorzenie częściej dotyka kobiety (60%) niż mężczyzn (40%); średni wiek zachorowania to 53-57 lat. W etiologii prawdopodobnie biorą udział czynniki genetyczne, m.in. mutacje powodujące nadmierną wrażliwość kanałów sodowych aktywowanych napięciem (stąd skuteczność antagonistów tych receptorów w leczeniu TN)³.

Diagnostyka różnicowa

W 3 edycji International Classification of Headache Disorders (ICHD-3) określono różnice między neuropatią a neuralgią w kontekście zaburzeń bólowych (tab. 1)⁴.

Neuralgia trójdzielna może być pierwotna – związana z konfliktem naczyniowo-nerwowym, lub idiopatyczna. W aktualnej ICHD-3 klasyczna neuralgia trójdzielna odnosi się do postaci, w której istnieją dowody na kompresję naczyniową nerwu trójdzielnego (potwierdzoną w rezonansie [MR] lub podczas operacji) z towarzyszącym zanikiem bądź przemieszczeniem korzenia nerwu.

Jeśli badania nie wykazują żadnej choroby podstawowej ani wyraźnych zmian morfologicznych (zaniku lub przemieszczenia) w obrębie korzenia nerwu związanego z kontaktem naczyniowym, preferowanym terminem określającym tę chorobę jest „idiopatyczna neuralgia nerwu trójdzielnego”⁴.

Wtórna TN jest wynikiem choroby podstawowej, takiej jak stwardnienie rozsiane lub zmiana ekspansywna (np. guz, najczęściej nerwiak nerwu słuchowego, oponiak, torbiel naskórkowa, cholesteatoma)2, i może się objawiać bólem zarówno napadowym, jak i t...