Rehabilitacja neuropsychologiczna u dorosłych z nabytymi uszkodzeniami mózgu
Praktyczne wskazówki dla neurologa
dr hab. n. med. i n. o zdr. Katarzyna Ewa Polanowska
- Rehabilitacja neuropsychologiczna jest główną formą terapii zaburzeń poznawczo-behawioralnych spowodowanych nabytymi uszkodzeniami i chorobami mózgu. W niniejszym artykule opisano cele rehabilitacyjne oraz techniki stosowane u pacjentów z zaburzeniami neuropsychologicznymi i współistniejącymi deficytami
Podejście biopsychospołeczne do schorzeń mózgowych ugruntowało rolę diagnostyki neuropsychologicznej w ocenie klinicznej chorego, wciąż jednak wśród lekarzy za mało jest rozpowszechniona wiedza dotycząca możliwości oraz znaczenia neuropsychologicznej rehabilitacji. Tymczasem zaburzenia poznawczo-behawioralne niejednokrotnie bardziej niż niepełnosprawność fizyczna zakłócają życie chorego i jego bliskich – ograniczają jego zdolność do pracy, pełnienia funkcji społecznych lub samodzielnej egzystencji; są powodem złego samopoczucia psychicznego; prowadzą do stresów i obciążeń opiekuńczych. Choć rehabilitacja neuropsychologiczna rozwijana jest od dekad, to w ostatnich dwóch dziesięcioleciach bardzo się zmieniła w związku z wykorzystaniem nowoczesnych technologii i narzędzi. Dawne ćwiczenia poznawcze przypominające testy psychologiczne są zastępowane przez gry, treningi komputerowe i symulacje naturalnych sytuacji życiowych z użyciem sztucznej inteligencji oraz wirtualnej rzeczywistości. Techniki rehabilitacji są też oceniane pod względem ich efektywności, co pozwala formułować zalecenia ułatwiające decyzje terapeutyczne.
Rehabilitacja neuropsychologiczna i jej przebieg
Rehabilitacja neuropsychologiczna oznacza różnorodne oddziaływania proponowane pacjentowi z uszkodzeniem mózgu, nakierowane na zmniejszenie występujących u niego zaburzeń poznawczych lub zmian w sferze emocji oraz zachowania, a tym samym na zwiększenie jego potencjału w zakresie aktywności umysłowej, społecznej, zawodowej, rekreacyjnej i/lub codziennej1,2. Każdy etap procesu rehabilitacyjnego powinien być rozważony w kontekście indywidualnego obrazu klinicznego, jednostkowych potrzeb i możliwości chorego. Do kluczowych elementów tego procesu należy wyznaczenie celów terapii, wybór jej metod i ocena efektów.
Sformułowanie dążeń terapeutycznych powinno zostać poprzedzone badaniem neuropsychologicznym pozwalającym ocenić, które funkcje uległy zaburzeniu i wymagają terapii, a które są zachowane i mogą ułatwić kompensację deficytów. W wyznaczaniu celów kl...
Charakter zaburzeń neuropsychologicznych i deficytów współistniejących stanowi podstawę decyzji lekarskiej o miejscu odbywania się terapii. W warunkach instytucjonalnych, zwłaszcza szpitalnych, zwykle jest prowadzona rehabilitacja poważnych zaburz...
