Retinopatia cukrzycowa jest powikłaniem z zakresu mikroangiopatii, które może prowadzić do utraty widzenia. Diagnostyka i właściwe leczenie podjęte w poszczególnych stadiach retinopatii i cukrzycowego obrzęku plamki pozwalają choremu na zachowanie użytecznej ostrości wzroku. W artykule omówiono najczęstsze błędy w rozpoznawaniu i postępowaniu terapeutycznym u chorych z retinopatią cukrzycową.

Wprowadzenie

Ze względu na stały wzrost liczby zachorowań na cukrzycę rośnie także liczba pacjentów dotkniętych powikłaniami tej choroby, w tym retinopatią cukrzycową. Ryzyko trwałej utraty ostrości wzroku w miarę postępu choroby jest realnym zagrożeniem dla każdego pacjenta z rozpoznaną cukrzycą.^1-3 Od wczesnego określenia stadium retinopatii i wdrożenia odpowiedniego leczenia zależy komfort życia chorego i rokowanie co do widzenia w przyszłości oraz możliwość kontynuowania pracy zawodowej, aktywnego życia i samodzielnego radzenia sobie z codziennością.^4,5

Z wieloletnich obserwacji i badań wynika, że retinopatia cukrzycowa dotyczy ok. 70% pacjentów z cukrzycą insulinozależną, trwającą powyżej 20 lat. Ryzyko rozwoju zmian na dnie oczu wzrasta proporcjonalnie do czasu trwania choroby. Mimo to u ok. 20% pacjentów ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 2 obserwuje się cechy retinopatii (w tym nawet w zaawansowanym stadium).^6-8

Retinopatia cukrzycowa jest bezpośrednio związana z czasem trwania cukrzycy, jej wyrównaniem i chorobami towarzyszącymi, takimi jak nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, zaburzenia funkcji nerek czy choroba niedokrwienna serca.^9-13 Uwzględniając te dane, należy pamiętać, że stan ogólny chorego (a zwłaszcza wyrównanie cukrzycy) jest ważnym czynnikiem, który lekarz okulista powinien zawsze brać pod uwagę. Brak holistycznego spojrzenia na pacjenta powoduje, że dysponujemy wyłącznie wycinkiem wiedzy, a koncentrowanie się na samym tylko badaniu okulistycznym jest podstawowym błędem, jaki lekarz może popełnić już na samym początku.

Dysponując danymi z wywiadów od pacjenta i informacjami od lekarza internisty lub diabetologa, możemy wstępnie oszacować dynamikę zmian na dnie oczu i rozważyć, który ze schematów leczenia jest najbardziej odpowiedni w danym przypadku.

Wywiady dotyczące stanu ogólnego pacjenta

Każda wizyta okulistyczna powinna obejmować zebranie danych na temat stanu ogólnego pacjenta, w tym czasu trwania cukrzycy i stopnia jej wyrównania oraz innych chorób współistniejących z cukrzycą. Podstawowe informacje dotyczące pacjenta, istotne także dla lekarza okulisty, przedstawiono w tabeli 1.